Dış ticarete konu eşyanın hatasız olarak
vergilendirilebilmesi ve eşyanın dış ticaret politikası önlemlerine tabi
tutulup tutulamayacağı noktasında söz konusu eşyanın Gümrük Tarife İstatistik
Pozisyonunun (GTİP) doğru bir şekilde belirlenmesi büyük önem arz etmektedir.
Tarife Cetvelinde birbirine benzer nitelikte pek çok eşya, farklı gümrük
vergisi oranlarına, ticaret politikası önlemlerine vs. tabi olabilmektedir. Bu
noktada BTB, ithal edilecek eşyanın Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonunun
(GTİP) net bir şekilde belirlenebilmesi adına gümrük idaresi tarafından
mükelleflere sunulan kolaylaştırıcı bir enstrüman olarak karşımıza çıkmaktadır.
BTB’yi en temel anlamda; “yükümlünün yazılı talebi üzerine gümrük idaresince
yapılan detaylı inceleme sonrasında eşyanın GTİP’inin yükümlüye bildirildiği
idari karar” olarak tanımlayabiliriz. İlgili mevzuatına baktığımızda; BTB
uygulamasına ilişkin esasların 14 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliğinde detaylıca
hüküm altına alındığı görülmektedir. Bu yazımızda, BTB’nin uygulama amacı,
başvuru şekli, verilmesi ve hukuki etkisi detaylı bir şekilde başlıklar
itibariyle ele alınmıştır.
BTB vermeye yetkili kurumlar hangileridir?
BTB, Ticaret Bakanlığı (Gümrükler Genel Müdürlüğü) veya
Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş Gümrük ve Dış Ticaret Bölge
Müdürlüklerince verilmektedir. Ancak BTB verebilecek Bölge Müdürlükleri
sınırlandırılmış, bu yetki sadece İstanbul, Ege, Orta Anadolu, Orta Akdeniz,
Doğu Marmara ve Uludağ Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüklerine verilmiştir.
BTB uygulamasının amaçları nelerdir?
14 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliğinde maddeler halinde
sıralandığı üzere BTB uygulamasının amaçları aşağıdaki şekilde karşımıza
çıkmaktadır:
- Sınıflandırma
kurallarının doğru ve yeknesak bir şekilde uygulanması suretiyle sınıflandırmanın
uyumlaştırılmasını ve böylece dış ticaret rejiminin dış ticaret erbabı arasında
doğru ve eşit olarak uygulanmasını sağlamak,
- Beyan sürecini ve gümrük işlemlerini hızlandırmak ve
böylece gümrük kontrolünü ve uluslararası ticareti mümkün olduğunca
kolaylaştırmak ve dış ticaret işlemlerinin maliyetini azaltmak,
- Ticaret erbabı ile gümrük idaresi arasında eşyanın tarife
pozisyonundan kaynaklanan ihtilafları azaltmak,
- Gümrük işlemleri sırasında eşyanın sınıflandırılması
probleminden kaynaklanan zaman kayıplarını azaltmak suretiyle yüksek riskli
eşyanın muayenesine ve kontrolüne gümrük işlemleri sırasında yeterli zaman
ayrılabilmesini, dolayısıyla, gümrük denetimlerinin seçimli ve daha etkin
yapılabilmesini sağlamak,
- Dış ticaret erbabına eşyanın Gümrük Tarife Cetvelinde
sınıflandırılmasına ilişkin hukuki geçerliliği olan resmi bir bilgi sağlamak,
- Uluslararası bir ticaret işleminin karlılığının ve
uygulama imkanının önceden tahmin edilebilmesini sağlamak.
BTB Başvurusu Nasıl Yapılır?
BTB başvurusu, BTB Programına veri girişi yapılarak ve
akıllı kart okuyucu ile imzalanmak suretiyle elektronik olarak veya elektronik
ortamda bilgileri sisteme kaydedip bilgisayardan print çıktı olarak alınan
başvuru kağıdını ıslak imza ile imzalayarak ya da Gümrük Yönetmeliğinin
Ek-1'inde yer alan başvuru formu örneğine uygun bir form ile yazılı olarak
yetkilendirilmiş gümrük ve dış ticaret bölge müdürlüğüne başvurarak
yapılabilmektedir. BTB başvurusunun form ile yazılı olarak yapılması halinde,
ekinde yer alan tüm belgeler (proforma fatura, vergi levhası, ticaret sicil
gazetesi, imza sirküleri, vekaletname vb.) ve eşyanın teşhisini sağlayacak
nitelikteki değişik açılardan çekilmiş fotoğraflar kağıt nüshası ile birlikte
ayrıca dijital ortamda başvuru yapılan bölge müdürlüğüne sunulur. Yükümlüsünce
temin edilmesi halinde numunenin idareye sunulması da BTB incelemesi aşamasında
yararlı olacaktır.
BTB Başvurusu Yapılamayacak Eşyalar Nelerdir?
- Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 27 (27.01 ila
27.05, 2709.00.90 ve 27.16 hariç), 28, 29 uncu fasılları ve 32.08,
34.03 ve 38.11 tarife pozisyonu ile 39.01 ile başlayarak 39.15
dâhil olmak üzere bu tarife pozisyonlarında yer alan dökme eşyanın perakende
satılacak hale getirilmiş ambalajlarda olmayanları için, - Üzerlerinde veya
ambalajlarında ayniyetini tespite yarayacak bilgileri haiz olmayan eşyalar
için, BTB başvurusunda bulunulamayacak, bulunulması halinde ise söz konusu
başvuru idare tarafından reddedilecektir.
BTB verilmesi ve inceleme süreci nasıl gelişmektedir?
Yükümlüsünce yapılan BTB başvurusu; Bölge Müdürü tarafından
görevlendirilecek bir Bölge Müdür Yardımcısı başkanlığında bir gümrük müdürü
veya şube müdürü ve üç muayene memurundan oluşacak heyet tarafından incelecek
ve değerlendirilecek olup, sonucunda BTB konusu eşyanın sınıflandırıldığı
Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu tespit edilecek ve tutanağa bağlanacaktır.
Söz konusu heyet gerekli incelemeyi yaparken Gümrük Tarife Cetveli, Dünya
Gümrük Örgütü (DGÖ) Sınıflandırma Avileri, Gümrük Tarife Cetveli İzahnamesi ve
Kombine Nomanklatür İzahnamesi, DGÖ Sınıflandırma Kararları, AB Sınıflandırma
Tüzükleri, tebliğler, genelgeler, AB BTB’leri ile daha önce verilmiş ve BTB
veri tabanında halen geçerli olan BTB'lerdeki açıklama ve örneklerden
yararlanacaktır. Bu noktada belirtmek gerekir ki; gümrük idaresinin BTB
belirlemede sıklıkla başvurduğu AB BTB’leri ülkemiz mevzuatında yardımcı bir
referans kaynağı olarak kullanılmakta olup resmi bir bağlayıcılığı
bulunmamaktadır. Ayrıca, Ticaret Bakanlığına intikal eden çoğu dilekçe ve
bilgilerde; bağlayıcı tarife bilgisi başvurularının Bölge Müdürlüklerince
incelenmesi sürecinde sıklıkla Üniversite bilirkişi raporu istenilmesi
yöntemine başvurulduğu, Üniversitelerin rapor tanzimi için ilgililerden somut
bir giderin karşılığı olmayan yüksek miktarda ücret talebinde bulunduğu, bu
durumun bazı BTB başvurularından vazgeçilmesi sonucunu doğurduğu bildirilmiş,
bunun üzerine Gümrükler Genel Müdürlüğü tüm Bölge Müdürlüklerine yönelik
düzenlediği tasarruflu yazı ile; BTB başvurusuna konu eşyanın detaylı olarak
incelenmesinden önce ekspertiz talebinde bulunulmaması, inceleme sonucunda
eşyanın sınıflandırılması için gerekli olan teknik bilgilerin öncelikle ürün
kataloglarından, üretici firma internet sayfasından veya gümrük laboratuvarından
temini yoluna gidilmesi, bu yolla temin edilemeyen bilgiler nedeniyle
sınıflandırma için Üniversite incelemesinin gereklilik göstermesi halinde,
hangi hususlarda bilgiye ihtiyaç duyulduğunun talep yazısında açıkça
belirtilmesi gerektiği talimatlandırılıştır.
Verilen BTB’nin geçerlilik süresi ne kadardır?
Gümrük idaresi tarafından verilen BTB, veriliş tarihinden
itibaren 6 yıl süre ile geçerliliğini koruyacaktır.
Verilen BTB sadece başvuruyu yapan hak sahibini mi
yoksa tüm yükümlüleri mi bağlayacaktır?
4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 9’uncu maddesinin 2’nci
fıkrası uyarınca; BTB, gümrük idarelerini, hak sahibine karşı sadece eşyanın
tarife pozisyonu konusunda ve yalnızca bilginin verildiği tarihten sonra
tamamlanacak gümrük işlemlerine konu olan eşya için bağlar. Bu madde hükmü
uyarınca da geçmişte gümrük idaresi tarafından iptal edilmiş bir BTB
dolayısıyla, BTB hak sahibi dışındaki yükümlülere yanlış tarife beyanından
dolayı vergi farkı tahakkuku ve ceza uygulanması yönünde işlemler yapılmıştır.
ANCAK; 18.06.2010 tarihli 27615 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Danıştay
7.Dairesinin 10.02.2010 tarihli Esas No: 2009/3087, Karar No: 2010/638 sayılı
Kararında özetle; “iptal edilen bağlayıcı tarife bilgisine dayanılarak, bilgiye
konu eşya ile aynı olduğu tartışmasız olan eşyanın, BTB hak sahibi dışındaki
bir kişi tarafından bilgide belirtilen tarife ve istatistik pozisyonunda beyan
ve ithal edilmesinin hukuka uygun olduğu” sonucuna varılmıştır. Böylelikle
verilen BTB’nin sadece başvuruyu yapan hak sahibini değil herkesi bağlayacağı
açıkça hüküm altına alınmıştır. Gümrük idaresi de söz konusu Danıştay Kararı
sonrasında önceki uygulamasına son vererek BTB hak sahibi dışındaki yükümlülere
yanlış tarife beyanından dolayı Ek Tahakkuk ve Ceza Kararı düzenlememiş veya
düzenlenen Ek Tahakkuk ve Ceza Kararlarını itiraz sonrasında iptal etmiştir.
BTB hangi durumlarda iptal edilir?
Talep edenin verdiği yanlış ve eksik bilgiye dayanan BTB,
gümrük idaresince iptal edilecektir.
BTB hangi durumlarda geçerliliğini yitirir?
Gümrük idaresince verilen BTB;
- Gümrük Tarife Cetvelinde değişiklik yapılması ve verilen
bilginin söz konusu değişiklikle getirilen hükümlere uymaması,
- Dünya Gümrük Örgütü'nün uymakla yükümlü bulunduğumuz
nomanklatür, izahname ve tarife pozisyonlarına ilişkin kararlarındaki bir
değişikliğe uymaması,
- BTB'nin iptal edildiğinin veya değiştirildiğinin bilgi
verilen kişiye tebliğ edilmesi, Durumlarında geçerliliğini yitirecektir.
Yukarıda yer verilen (b) maddesi gereğince kendiliğinden geçersiz hale gelen
BTB’lerin TGTC’nin yayımı ile ilgili olanlarını BTB programı kendi içerisinde
kontrol ederek programın ilgili sayfasında geçersiz konuma getirmektedir.
Verilen BTB’ye itiraz mümkün müdür?
Yükümlüler kendilerine tebliğ edilen BTB’ye, Gümrük
Kanununun 242’nci maddesi uyarınca, BTB’nin kendilerine tebliğ edildiği
tarihten itibaren 15 gün içerisinde Gümrükler Genel Müdürlüğü’ne verecekleri
bir yazılı dilekçe ile itiraz edebilirler.
