EYLÜL AYI DIŞ TİCARET VERİLERİ NE ANLATIYOR?

Eylül ayı geçici dış ticaret verileri, ihracatın yüzde 3, ithalatın yüzde 8,8 yükseldiğini gösteriyor. İlk 9 aylık toplamda ise ihracatta artış yüzde 4,1 iken ithalatta yüzde 5,9 oldu.

İhracat ile başlayalım…

Eylül’de en fazla ihracat yapılan fasıllar, motorlu kara taşıtları, elektriksiz ve elektrikli makineler, mineral yakıtlar ve kıymetli madenler. Bunlardan ilk dördü geçen yıla göre artarken, kıymetli maden ihracatı az da olsa düştü. İlk beş fasılda en yüksek artışlar yüzde 19,2 ile mineral yakıtlarda, yüzde 11,5 ile motorlu kara taşıtlarında yaşandı.

Henüz en büyük ihracat kalemleri arasına girmemiş olsa da son yılların parlayan yıldızı olan savunma sektöründe ihracat Eylül’de de hızlı arttı. Yüzde 62,8 artan silah ve mühimmat satışları 347 milyon dolara ulaştı.

İlk 9 ayda yakalanan yüzde 4,1’lik ihracat artışı küresel trendler ile uyumlu. Dünya ticareti 2023’ten beri durgun seyrediyor. Eskiden olduğu gibi çift haneli artışları pek çok ülkede göremiyoruz. Bu anlamda, rakibimiz olan ülkelerden pek de farklı bir performansımız yok. Ancak TL’nin reel değerine daha duyarlı olan sektör ya da şirketlerin ihracatta zorlandığı bir dönemin içinden geçtik. Her ne kadar son birkaç ayda paramızın reel olarak değerlenmese de özellikle 2024’te yaşanan değerlenme bazı sektör ve şirketleri son derece olumsuz etkilemişti.

İlk 9 ay için söyleyebileceğimiz başka bir şey de Euro/Dolar paritesindeki yükselişin, dolar bazında ihracatımızı 2,7 milyar dolar yukarı çekmesi. 9 ayda yakalanan 8 milyar dolarlık artışın kayda değer bir bölümü parite etkisi kaynaklı.3 milyar dolar ise motorlu kara taşıtlarındaki ihracat artışından geliyor. Altının artışa katkısı ise 600 milyon dolar civarında. Dolayısı ile 8 milyar dolarlık ihracat artışına, parite, altın ve otomotivden gelen toplam 6,3 milyar dolarlık katkı var. 

İthalata dönelim…

Eylül’de yüzde 8,8, 9 ay toplamında ise yüzde 5,9 artış var. Ocak-Eylül dönemindeki yüzde 5,9’luk artış yaklaşık 15 milyar dolara denk geliyor.

Eylül’de ithalatı en çok artan fasıllar arasında yüzde 52,3 ile kıymetli madenler, yüzde 20,8 artışla motorlu kara taşıtları dikkat çekiyor.

9 aylık dönemde kıymetli maden ithalatı yüzde 20,8, motorlu kara taşıtı imalatı ise yüzde 15,6 yükseldi. Buna karşılık en fazla ithalat yaptığımız fasıl olan enerji (mineral yağ ve yakıtlar) hem Eylül’de hem de ilk 9 ay toplamında yüzde 3’e yakın düşüş gösterdi. Bu düşüşte, fiyatlardaki gerilemenin yanında, yurtiçinde yenilenebilir enerji yatırımlarındaki artışın katkısı var.

Ocak-Eylül dönemindeki 15 milyar dolarlık yükselişte, motorlu kara taşıtlarından 3,5, kıymetli madenlerden 3,5 milyar dolar katkı var. Elektronik ürünlere 1,7 milyar, bakıra 1 milyar dolar, alüminyuma 800 milyon dolar, eczacılık ürünlerine 700 milyon dolara yakın fazla ödeme yaptık.