GÜMRÜK MEVZUATI ÇERÇEVESİNDE GÜMRÜKLEME İŞLEMLERİ

Gümrükleme, uluslararası ticarette mal ve hizmetlerin ülke sınırlarına giriş ya da çıkış yaptığı esnada bir ülkenin sınırlarından diğerine geçişinde gerçekleştirilen, gümrük mevzuatlarına uygun olarak ilgili gümrük işlemlerinin yapılması anlamına gelir. Bu süreç, gümrük idareleri tarafından yürütülür. Ve ürünlerin yasal düzenlemelere uygun olup olmadığını, yasalar çerçevesine uygun olarak vergi (gümrük vergisi, KDV, ÖTV vb.) ve harçların ödenip ödenmediğini belirler. Gümrük vergileri, ürünlerin değeri, cinsi ve menşei gibi faktörlere göre hesaplanır. Ödeme işlemleri tamamlandıktan sonra, mallar gümrükten çekilir ve ithalatçıya veya ihracatçıya teslim edilir. Ve böylelikle ithalat ve ihracat işlemlerinin hızlı, güvenli ve düzenli bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Doğru yapılan bir gümrükleme, gereksiz gecikmeleri ve maliyetleri önleyerek işletmelerin tedarik zincirini aksatmamasına yardımcı olur.

Gümrükleme sürecinin yasal mevzuata uygun şekilde sürdürülmesi ticaretin düzenli bir şekilde yapılmasını, ticaret politikalarını koruma, düzenleme ve ülkelerin ekonomi politikalarının korunmasını sağlama açısından da son derece önemlidir. Bu süreç sayesinde, ithalat ve ihracat işlemlerinde yasal çerçeveye uygunluk sağlanır. Ürünlerin menşei, kalite standartları ve sağlık açısından uygun olup olmadığı bu zaman zarfında kontrol edilir. Ayrıca, gümrük vergileri devletin önemli bir gelir kaynağı olmakla birlikte yerel üreticilerin korunması ve haksız rekabetin önlemesi ve ülkeye giren ya da ülkeden çıkan malların kalitesinin kontrol edilmesi, halk sağlığı ve güvenliği açısından kritik bir önem arz etmektedir. Zira, ticari güvenliği sağlamak ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamında kaçakçılığı önlemek amacıyla malların denetiminden geçen bu süreç dolayısıyla, tüketiciler için güvenli ürünlerin piyasaya sunulmasına da olanak tanımaktadır.

Ülkeler arasında yapılan anlaşmalar ve düzenlemeler sayesinde, gümrük mevzuatları ve süreçleri daha uyumlu hale gelir ve işletmelerin uluslararası ticaret yaparken karşılaştığı engeller azalır.

Gümrük gözetiminde eşyalar 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nda belirtilen “gümrükçe onaylanmış bir işleme veyahut kullanıma” tabi tutulmaktadır. Bu uygulamalar ile eşyaların gümrük rejimine tabi tutulması, serbest bir bölgeye konulması, imhası, yeniden ihracı veyahut gümrüğe terk edilmesi olarak gümrükleme işlemlerini bünyesinde barındırmaktadır.

Eşyanın ithal edilmesi, ihraç edilmesi, dahilde veyahut hariçte işleme tabi tutulması, geçici ithal edilmesi, transiti, antrepoya alınması işlemleri ve benzeri işlemler farklı prosedürler altındaki işlemlerdir. Gümrükleme işlemlerinin aşamalarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Gümrük Beyannamesinin hazırlanması,
• GTİP Kodu belirleme ve Vergi hesaplama
• Gerekli belgelerin sisteme yüklenmesi,
• Beyannamenin tescili ve Risk analizi (Hat Tespiti)
• Gümrük Muayenesi
• Gümrük Vergilerinin ödenmesi
• Malların mevzuata uygun olarak serbest bırakılması, eşyaların çekilmesi (teslim)’dir.

Gümrükleme hizmetlerini gümrük müşavirliği şirketleri sunar. Gümrükleme işlemlerini gerçekleştirebilmesi için Gümrük Müşavirlerine yükümlüsünce vekaletname ile yetki verildikten sonra, gümrük müşavirleri kendi adlarına hareket ederek kendilerine vekaletname veren kişi hesabına gümrük idarelerinde işlem yapmaktadırlar. Gümrük Müşavirlerinin yaptıkları işler; Gümrük beyannamesi verilmesi öncesinde Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) tespiti, eşyanın tabi tutulacağı gümrük rejimine göre vergi ve prosedür analizi, alınması gereken izin veya uygunluklar varsa bunların başvuru ve takibi (TAREKS Başvuruları gibi), Elleçleme, Küşat, danışmanlık, gümrük beyannamesinin verilmesi, gerektiğinde eşyanın muayenesi, numune alınması, laboratuvar tahliline gönderilmesi için takip, eşyanın gümrük idaresinden teslim alınması, eşyanın yurtdışı edilmesi işlemlerinin tamamlanması gibi pek çok gümrük işlemini vekalet akdi çerçevesinde gerçekleştirmektedirler.

Gümrükleme işlemlerini karmaşık bir sürece sahip birçok mevzuata ve yükümlülüğe tabi tutulan işlemler olarak nitelendirmek mümkündür. Bu işlemleri kanuni düzenlemelere uygun bir şekilde gerçekleştirebilmek alanında uzman gümrük müşavirinden danışmanlık hizmeti almakla mümkün olabilecektir. Bu sayede sürekli güncellenen bir mevzuata sahip Gümrük Kanunu ve Yönetmeliklerine haiz bir uzman sayesinde yapılacak gümrükleme işlemlerinde, hata yapma payı en aza indirgenerek olası hataları önceden fark edip düzeltmeleri sayesinde cezai durumların veya gecikmelerin yaşanmasının önüne geçilebilecektir.