SUPALAN’A GENEL BİR BAKIŞ
“Supalan”ı, yani teknik tabiri ile “tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usul”ü en bilinen tanımı ile; “eşyanın geçici depolama yeri veya antrepoya boşaltılmaksızın bulunduğu aracın üzerinde muayene edilerek sahibine teslim edilmesi işlemi” olarak tanımlayabiliriz.
Bilindiği üzere normal usul; eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesine getirilmesinden sonra geldiği taşıttan boşaltılması ve devamında özet beyanda kayıtlı miktar ile boşaltma sonucu oluşan fiili miktarın karşılaştırılmasıdır. Karşılaştırma sonucunda herhangi bir eksiklik veya fazlalık tespit edilmesi halinde de “özet beyan eksiklik/fazlalık takibatına” geçilmesidir. Ancak bazı durumlarda eşyanın geldiği taşıt üzerinden boşaltılması firmaya büyük külfetler yükleyebilmekte veya eşyaya zarar verebilmektedir. İşte supalan, bu gibi durumlarda firmalara kolaylık sağlayabilmek için yapılmış bir düzenleme olarak karşımıza çıkmaktadır.
Supalan işlemlerinin, 16 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliği’nde detaylı bir şekilde açıklandığını görüyoruz.
Buna göre; sadece aşağıda sayılan eşyalar supalan avantajından yaralanabileceklerdir:
a) Dökme eşya,
b) Getirildiği mahalde bulunan geçici depolama yeri ve antrepoya konulamayacak ağırlıkta ve hacimdeki dökme olmayan eşya veya konulması halinde boşaltılması ve teslimi sırasında gümrük idaresi, işletici ve yükümlü açısından külfet doğurabilecek ağırlıkta ve hacimde ya da kırılabilir, telef ve zayi olabilir nitelikte dökme olmayan eşyayla boşaltılması ve taşınması özel düzenekli araç ve taşıt gerektiren eşya,
c) Getirildiği mahalde konulmasına ve korunmasına yönelik özel düzenek ve yapı bulunmayan petrol ürünleri ile yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı, yanmayı artırıcı, tehlikeli ve zararlı kimyasal maddeler ile gıda maddeleri.
Ancak yukarıda sayılan eşyaların supalandan faydalanabilmesi için ilgili Gümrük Müdürlüğü’nden izin alınması gerekmektedir. Yani bu konu özelinde gümrük idaresinin takdir yetkisi bulunmaktadır. Her ne kadar ithalatı gerçekleştirilmek istene eşya, yukarıda 3 madde halinde sayılan eşyalardan biri olsa da gümrük müdürlüğünün supalan işlemine izin vermeme yetkisi bulunmaktadır. Bunun tek istisnası: OKSB ve YYS’dir.
YYS (Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası) veya OKSB (Onaylanmış Kişi Statü Belgesi) sahibi firmalar;
- Eşya ayrımı olmaksızın supalan avantajından faydalanabilirler.
- Ayrıca, supalan işlemi için gümrük müdürlüğünden izin almalarına gerek bulunmamaktadır.
Görüldüğü üzere supalan işlemi özelinde, YYS ve OKSB sahibi firmaların büyük avantajları bulunmaktadır.
Supalan işlemi için başvuru; beyannamede “BS-3” kodu seçilmek suretiyle yapılmaktadır. Bu kodun seçilmesiyle, firmanın yaygın basitleştirilmiş usul talebinde bulunulmuş olduğu kabul edilir. Onaylanmış Kişi Statü Belgesi ya da Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahipleri hariç, konuyla ilgili hazırlanacak müzekkerenin idare amirince uygun görülmesinden sonra beyanname BİLGE'de onaylanır ve gümrük işlemlerine başlanır. İdare amirince yaygın basitleştirilmiş usul talebinin uygun görülmemesi halinde ise beyannamede statü değişikliği yapılır ve firma tarafından BS-3 kodu silinerek beyannamenin yeniden tescil alınması sağlanır.
Supalanda vergilendirme ve teminat işlemlerine değinecek olursak; supalana tabi tutulacak eşyanın sayılabilir veya adetli olması halinde vergiler kesin olarak tahsil edilecektir. Ancak eşyanın dökme olması halinde ise, yükümlüsünün talebine göre vergiler, ya kesin olarak tahsil edilecek ya da beyanname kapsamı eşyaya tekabül eden ithalat vergileri tutarında teminat alınacaktır ve alınacak söz konusu teminat nakit teminat olmak zorundadır.
Supalan yapılan eşyanın tesliminden sonra vergi tahakkukunun yeniden yapılması gerekiyor ise gümrük idaresi yeni verilere göre alınması gereken vergi miktarlarını tespit eder. Yeni hesaplanan vergiler daha önce tahsil edilen vergilerden daha yüksek ise, aradaki farkın tahakkuku yapılır. Önceden tahsil edilen vergilerin daha fazla olduğu durumlarda ise, geri verme işlemleri yapılması gerekmektedir.
Nakit olarak teminata bağlanan vergilerin mahsup işlemleri, beyannamenin tescil tarihinden itibaren bir ay içinde yaptırmak zorundadırlar. Bu süre, ilgililerin zorlayıcı ve geçerli nedenleri belgeleyerek süresi içerisinde müracaatı halinde gümrük idare amirlerince uzatılır. Bu şekilde verilen ek süre üç ayı geçemez.
Söz konusu mahsup sürelerinin geçirilmesi veya tekrarlanması halinde ilgili tebliğde aşağıda yer alan cezai hükümlere yer verilmiştir:
- Ek süreler dahil verilen süre içerisinde mahsup işlemlerini tamamlamayan yükümlüler hakkında, Gümrük Kanununun 241/1 inci maddesi tatbik olunur ve mahsup işlemleri tamamlanıncaya kadar yaygın basitleştirilmiş usulden yararlanmalarına izin verilmez.
- Bir takvim yılı içinde 3 (üç) defa mahsup işlemlerini ek süreler dahil verilen süre içerisinde tamamlamayan yükümlülerin, üç ay süreyle yaygın basitleştirilmiş usulden yararlanmalarına izin verilmez.
Son olarak; supalan işlemleri sonrasında firma tesisine alınan ve yapılan sayım/tartım sonucunda eksiklik/fazlalık çıkan eşyaya ilişkin yapılacak işlemlere değinecek olursak;
Bilindiği üzere normal usulde, eşyanın yükümlüsüne teslim edilmesinden sonra ortaya çıkan eksiklik/fazlalık durumlarında (5607 sayılı KMK hükümleri saklı kalmak koşuluyla); gümrük idaresine verilen bir dilekçe ile, fazlalık halinde 234/3. Madde kapsamında işlem yapılmasının veya eksiklik halinde beyannamede düzeltme yapılmasının talep edilmesi gerekmektedir. Ancak supalan işlemlerine ilişkin söz konusu durumda farklı bir usul uygulanmaktadır. Şöyle ki; 4458 sayılı Gümrük Kanununun 237’nci maddesine göre, eşya miktarının gümrük idaresince tespit edilmediği ve rejim beyanının belgelerinde kayıtlı miktarlara göre yapıldığı durumlarda, tespit edilen miktar farklılıkları özet beyan eksiklik veya fazlalığı olarak değerlendirilmektedir. Dolayısıyla supalan işlemleri sonrasında firma tesisinde tespit edilecek bir miktar fazlalığı sonucunda GK md 234 kapsamında değil, GK md 237 kapsamında işlem tesis edilecektir.
