İSTİSNAİ KIYMETLE BEYAN

Gümrük Yönetmeliği'ne göre kıymet tespitinin yapıldığı hallerde beyan sahibinin talebi üzerine;

a) Konsinye şekilde teslim edilen çabuk bozulabilir eşyanın,

b) Gümrük kıymetine ilave edilmesi gereken, ancak ihracatçı ve ithalatçı arasındaki sözleşme gereği söz konusu kıymet unsurları gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten sonra belli olacak eşyanın,

c) Satış sözleşmesinde, fiyatın sonradan gözden geçirilmesini öngören hükümler içeren eşyanın,

ç) Boru hatları veya elektrik telleri ile taşınan ve depolama imkanı olmayan sürekli akış halinde olan eşyanın,

d) Deniz yolu ile sıvı halde Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen ve gümrük gözetimi altında gaz haline dönüştürülerek limanda boru hattına verilen sıvılaştırılmış doğal gazın,

Gümrük kıymetinin tespitinde, beyan sahibinin talebi üzerine, gümrük idaresince basitleştirilmiş usuller uygulanır.

Gümrük Yönetmeliği'nin 53. maddesinin 1. fıkrasının b ve c bentleri ile Gümrük Genel Tebliği (Gümrük Kıymeti) (Seri No: 2) kapsamındaki "istisnai kıymetle beyan" talepleri Tek Pencere Sistemi üzerinden “1093 kodlu TPS-İstisnai Kıymetle Beyan Formu” ile yapılmalıdır. Belirtilen durumlarda anılan kıymet unsurlarının mevcudiyetini gösteren sözleşme örneği ve tercümesinin ilgili Gümrük idaresine sunulması gerekmektedir.

Boru hatları veya elektrik telleri ile taşınan ve depolama imkanı olmayan sürekli akış halinde olan eşyanın ithalinde Gümrük Genel Tebliği (Serbest Dolaşım Giriş Seri No 15) kapsamında, gümrük beyannamesi ekranından "BS-4" kodu seçilmelidir. Ay içinde sürekli akış halinde, kısım kısım veya tek seferde gelen ve serbest dolaşıma giriş beyannamesi tescil edilen eşyaya ilişkin fatura veya diğer belgeler, beyannamenin tescil anında beyan edilememesi halinde, en geç eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesine geldiği ayı takip eden ayın yirmi altıncı gününe (yirmi altıncı gün dahil) kadar gümrük idaresine ibraz edilir. Yine bu kapsamda da kıymet unsurlarının mevcudiyetini gösteren sözleşme örneği ve tercümesinin ilgili Gümrük idaresine sunulması gerekir.

Deniz yolu ile sıvı halde Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen ve gümrük gözetimi altında gaz haline dönüştürülerek limanda boru hattına verilen sıvılaştırılmış doğal gazın (LNG), ithalin de Gümrük Genel Tebliği (Serbest Dolaşıma Giriş Seri No 16) kapsamında beyanda bulunulmak istenmesi halinde gümrük beyannamesi ekranından "BS-19" kodu seçilmeli ve beyan sahibi tarafından yurt dışı analiz raporu ile proforma fatura veya satış sözleşmesi gümrük idaresine sunulmalıdır, proforma faturada veya satış sözleşmesinde yer alan veriler çerçevesinde serbest dolaşıma giriş beyannamesi tescil edilir. Bu madde uyarınca ibraz edilen fatura, diğer belgeler ve laboratuvar tahlil raporu esas alınarak beyanname kontrol edilir, sunulan belgelere göre miktar veya kıymet farkı bulunması halinde beyannamede düzeltme yapılır, tahakkuk ettirilen gümrük vergileri ikinci fıkrada belirtilen süre içerisinde ödenir ve eşyanın cinsinde farklılık tespiti halinde 4458 sayılı Kanun uyarınca işlem tahsis edilir.

Yukarıda belirtilen durumlarda vergi tahakkuku mevcut belgelerde belirtilen kıymet esas alınarak yapılır. Tamamlayıcı beyana göre gözden geçirilmiş kıymetin daha yüksek olması halinde ek vergi tahakkuku yapılır. Daha düşük olması halinde ise; farka isabet eden kıymetin iade alındığının tevsiki ve satış sözleşmesine göre kıymetin yeniden belirlenmesini gerektiren işleme ait tahlil raporu gibi bir belgenin onaylı örneğinin sunulması koşullarıyla ve gümrük idaresince yapılacak inceleme sonucunda söz konusu hususların tespiti üzerine Gümrük Kanunun 211. maddesi çerçevesinde işlem yapılır. 

Normal ithalat işlemlerinde zamanaşımı beyannamenin tescil tarihiyle başlarken, istisnai kıymetle beyanlarda tamamlayıcı beyan tarihi esas alınır.

• İthal eşyasının gümrük kıymetine veya katma değer vergisi matrahına girmesi gereken, ancak gümrük beyannamesinin tescili anında beyan sahibi tarafından mevcudiyetinin bilinmesi mümkün olmayan Gümrük beyannamesinin tescili anında beyan sahibi tarafından bilinmesi mümkün olmayan (sonradan ortaya çıkan hizmet bedelleri, navlun farkları, sigorta, komisyon vb.) kıymet veya matrah unsurları için, en geç söz konusu kıymet veya matrah unsurları için en geç söz konusu kıymet veya matrah unsurunun muhasebe kayıtlarına intikal ettirildiği ayı takip eden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar beyanda bulunulur ve vergileri de aynı süre içinde ödenir.

• Gümrük beyannamesinin tescil tarihi itibarıyla mevcut bilgi ve belgelere istinaden beyanda bulunulan ancak tutarı kesin olarak belirlenemeyen (depolama, tahmil-tahliye, liman giderleri, demuraj vb.) gibi ithalatta katma değer vergisi matrah unsurları için, en geç söz konusu matrah unsurunun muhasebe kayıtlarına intikal ettirildiği ayı takip eden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar beyanda bulunulur ve vergileri de aynı süre içinde ödenir.

• İstisnai kıymetle beyana ilişkin tamamlayıcı beyanların süresi içerisinde verilmemesi nedeniyle zamanında ödenmeyen gümrük vergileri için eşyanın serbest dolaşıma girişine ilişkin beyannamenin tescil tarihinden itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre belirlenen gecikme zammı oranında gecikme faizi tahsil edilir ve Kanunun 241. maddesinin birinci fıkrası uyarınca Usulsüzlük cezası uygulanır.

İstisnai kıymetle beyanın bazı avantajları şunlardır:

• Esneklik ve Kolaylık

İthalat anında kıymet unsurlarının tam olarak belirlenememesi durumunda, işlemlerin durmasına gerek kalmadan ithalat yapılabilir. Sonradan ortaya çıkan bilgilerle tamamlayıcı beyan verilerek işlemler güncellenebilir.

• Vergi Doğruluğu ve Denge

Gümrük vergileri, ithalat anında mevcut belgelerle hesaplanır. Sonradan gelen bilgilerle kıymet artarsa ek vergi tahakkuk ettirilir; azalırsa fazla alınan vergiler iade edilir.

• Ceza Riskinin Azaltılması

Gümrük Yönetmeliği’nin 53. maddesi kapsamında yapılan istisnai kıymetle beyanlar, eksik bilgi nedeniyle ceza uygulanmadan tamamlanabilir ancak tamamlayıcı beyan süresinde verilmezse gecikme faizi ve usulsüzlük cezası uygulanabilir.

• KKDF (Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu) Avantajı

İstisnai kıymetle beyan kapsamında yapılan ödemeler için, tamamlayıcı beyan süresinden önce ödeme yapılırsa KKDF kesintisi yapılmaz.