GEÇİCİ İTHALAT REJİMİNDE ARTIK DAHA DİKKATLİ OLUNMALI
Geçici ithalat rejimi, yükümlüler tarafından sıkça kullanılan ekonomik etkili gümrük rejimlerinden biri. İthalat aşamasında vergilerin teminata bağlanması ve ticaret politikası önlemlerinin uygulanmaması nedeniyle büyük avantajlar sağlasa da kullanırken oldukça dikkatli olmakta fayda var. Çünkü rejim ihlali hallerinde gümrüklenmiş değerin iki katı tutarında para cezası, hatta 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamında adli cezalar ile karşılaşmak muhtemel.
Geçici ithalat rejimini; Gümrük Kanununda yer alan şekliyle “serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılması ve bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında, herhangi bir değişikliğe uğramaksızın yeniden ihracına olanak sağlayan hükümlerin uygulandığı rejim” olarak tanımlayabiliriz. Rejimin detaylarına Gümrük Kanununda, Gümrük Yönetmeliğinde ve 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında yer verildiğini görüyoruz.
Rejim için başvurunun TPS yoluyla ilgili gümrük müdürlüğüne yapılması gerekiyor. Geçici ithalat izni, eşyanın geçici ithalat rejimi amacına uygun olması ve izin başvurusunda belirtilen süre içinde eşyanın giriş ayniyetine uygun olarak gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulabileceğinin anlaşılması halinde verilecektir. Müdürlükçe söz konusu hususların kontrol edip onaylaması üzerine rejim kullanılmaya başlanmış olacaktır.
Ancak 2009/15481 sayılı BKK’ya göre;
- Türkiye’ye ithali yasak olan eşyanın,
- Tüketilebilir nitelikte olan eşyanın,
- Ayniyet tespitinin yapılması mümkün olmayan eşyanın,
- Ülke ekonomisine zarar verebileceği Bakanlıkça belirlenecek eşyanın,
Geçici ithalat kapsamında ithalatının yapılması mümkün değil.
Rejim usul olarak ikiye ayrılıyor: Tam muafiyet ve kısmi muafiyet.
Tam muafiyet suretiyle geçici ithalatta; adından da anlaşılacağı üzere vergilerin tamamı teminata bağlanırken, Kısmi Muafiyet Suretiyle Geçici İthalatta; eşyadan her ay için alınacak ithalat vergileri, geçici ithalat rejimine ilişkin beyannamenin tescil tarihinde, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma girmiş olması halinde alınacak vergiler tutarının % 3'ü olarak tespit edilir ve eşya tekrar gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulana kadar söz konusu tutar gümrük idaresine ödenir. Hangi eşyaların tam muafiyetten yararlanacağı ise maddeler halinde 2009/15481 sayılı BKK’da belirtilmiş durumda.
Rejimin belki de en dikkat edilmesi gereken noktası; rejim kapsamında getirilen eşyanın kiralanamayacağı, ödünç verilemeyeceği, bir başkasının kullanımına bırakılamayacağı ve satılamayacağı. Aksi halde rejim ihlali oluşacaktır.
Söz konusu durumla ilgili olarak geçtiğimiz Ocak ayında Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından 22.01.2024 tarihli ve 93186898 sayılı dağıtımlı yazı düzenlendi. Bahse konu yazıda; Bakanlığa intikal eden olaylardan, geçici ithalat rejimi kapsamında ülkemize getirilen bazı eşyanın rejim hak sahiplerince mevzuata aykırı olarak kendi kullanımları haricinde başka firmalara kiralandığı veya kullandırıldığı bilgisinin alındığı belirtildi. Ayrıca Gümrük Yönetmeliğinin 381’inci maddesinin birinci ve üçüncü fıkraları hatırlatıldı. Söz konusu yönetmelik fıkraları;
"(1) Geçici ithaline izin verilen eşya, rejim altında kaldığı süre içinde giriş ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak tahsis edildiği yerde kullanılmak zorundadır."
"(3) Gümrük idareleri rejim süresi içerisinde değişik aralıklarla eşyanın tahsis yerinde, tahsis amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığını denetleme hakkına sahiptir."
Hükmünü amirdir.
Söz konusu yönetmelik hükmüne göre; gümrük idaresi her ne kadar eşyanın tahsis amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığını denetleme hakkına sahip olsa da, düzenli bir denetlemeden ziyade herhangi bir ihbar durumu veya konuya özel olarak alınan bir inceleme onayı ile denetleme yapıyordu. Ancak anılan GGM dağıtımlı yazısında;
- Geçici ithalat izin başvurularının gümrük idarelerince değerlendirilmelerinde yukarıda belirtilen hususlara azami dikkat gösterilmesi ve izin belgelerinde eşyanın tahsis yeri ve tahsis amacının belirtilmesi,
- Faaliyet konusu sadece kiralama olan (vinç kiralama, otomobil kiralama, iş makinesi kiralama vb.) firmalarca yapılan geçici ithalat izin başvurularının kabul edilmemesi, - Rejim süresi içerisinde eşyanın tahsis yerinde ve tahsis amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığının değişik aralıklarla denetlenmesi,
- Rejim ihlali yapıldığının tespit edilmesi halinde mevzuat uyarınca gereğine tevessül edilmesi,
Hususlarına yer verilmiştir.
Görüleceği üzere; artık geçici ithalat rejimi süresi içerisinde eşyanın tahsis yerinde ve tahsis amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığının değişik aralıklarla gümrük idaresince denetlenmesi talimatlandırıldı. Bu nedenle izin verilirken özellikle süre ve kullanım amacının kontrolü noktasında gümrük idaresinin, izin kullanılırken de yükümlü firmaların oldukça dikkatli olması ileride oluşabilecek cezaları büyük ölçüde bertaraf edebilecektir.
