SATIN ALMA KOMİSYONU – EŞYANIN GÜMRÜK KIYMETİ
İthal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın satış bedelidir. Satış bedeli, Türkiye'ye ihraç amacıyla yapılan satışta Gümrük Kanunu’nun 27’nci ve 28’inci maddelerine göre gerekli düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır. Eşyanın gümrük kıymeti belirlenirken, ithal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına Gümrük Kanunu’nun 27’nci maddesinde belirtilen ilaveler yapılır. Bu bölümde geçen satın alma komisyonları ifadesinden; ithalatçının temsilcisine kıymeti belirlenecek eşyanın satın alınmasında yurtdışında verdiği temsil hizmeti karşılığında ödediği ücret anlaşılır. İthal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatından ayırt edilebilmeleri koşuluyla gümrük kıymetine dahil edilmeyecek giderler ise Gümrük Kanunu’nun 28’inci maddesinde belirtilmiştir.
Eşyanın gümrük kıymeti, gümrük tarifesinin ve eşya ticaretine ilişkin belirli konularda getirilen tarife dışı düzenlemelerin uygulanması amacıyla 45 ila 50’ nci maddelerde yer alan yöntemlerin sırasıyla uygulanması yoluyla tayin ve tespit olunan kıymettir. Bir yönteme göre belirlenemeyen kıymet için sıra dahilinde olmak üzere izleyen yönteme geçilir. Eşyanın gümrük kıymeti bir üst maddede yer alan yöntem hükümlerine göre belirlenebildiği sürece bir alt madde hükümleri uygulanamaz. Ancak, beyan sahibinin yazılı talebinin gümrük idaresince uygun bulunması şartıyla, aşağıda yer alan yöntemlerden indirgeme yöntemi ile hesaplanmış kıymet yönteminin uygulama sırası değiştirilebilir.
4458 sayılı Gümrük Kanununun 27/1-a-i maddesi uyarınca, satın alma komisyonları dışındaki komisyonlar ve tellâliyenin, eşyanın fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına dahil edilmemiş, ancak alıcı tarafından üstlenilen bölümünün, 4458 sayılı Gümrük Kanununun 24 üncü maddesi hükümlerine göre gümrük kıymeti belirlenirken, ithal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına ilave edilmesi gerekmektedir.4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 27/4 maddesinde "satın alma komisyonları" ifadesi; "ithalatçının temsilcisine kıymeti belirlenecek eşyanın satın alınmasında yurtdışında verdiği temsil hizmeti karşılığında ödediği ücret" şeklinde tanımlanmıştır.
Satın alma komisyoncusu; satıcıları bulmak, alıcının istekleri hakkında satıcıyı bilgilendirmek, numune bulmak, eşyayı incelemek, pazarlık yapmak, farklı satıcılardan temin ettiği sevkiyatları bir araya getirmek, eşyanın taşınması, sigortalanması, depolanması ve teslim edilmesi faaliyetlerine yardımcı olmak ve faturasını kesmek gibi görevleri ifa ediyorsa bu şartlara uyan komisyon ödemeleri ithalatta gümrük kıymetine dahil edilmez.
Satın alma komisyonunda, mülkiyetin ve riskin komisyoncuya geçmemesi gerekmekte ve ödemenin satıcıya doğrudan ithalatçı firma tarafından yapılması gerekmektedir. Eğer risk komisyoncunun üzerindeyse ve ödeme satıcıya komisyoncu tarafından yapılıyor ise bu durumda satın alma komisyonundan söz edilemez ve dolayısı ile bu kapsamda ödenen komisyon bedellerinin ithalat esnasında eşyanın gümrük kıymetine dahil edilmesi gerekir.
