TÜRKİYE İLE BİRLEŞİK KRALLIK SERBEST TİCARET ANLAŞMASI KAPSAMI MENŞE BEYANINDA EORI NUMARASI

Türkiye ile Birleşik Krallık arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması (STA) kapsamındaki ithalatta ibraz edilen menşe beyanlarının şekil ve içerik yönünden geçerliliğine ilişkin olarak ithalatçılar tarafından çokça tereddütler yaşanmaktadır. Bu yazımda; menşe beyanında yer alması gereken hususlara ve menşe beyanlarına ilişkin tesis edilebilecek işlemlere açıklık getirmeye çalışacağım.

Menşe Beyanı Nedir? Kim Tarafından Düzenlenebilir?

Türkiye ile İngiltere arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması (STA) kapsamındaki ithalatta tercihli tarifeden faydalanmak amacıyla ticari belgeler üzerinde bulunması gereken eşyanın menşeinin ne olduğuna ifade eden metindir. Türkçe metne aşağıda yer verilmiştir.

“Bu belge (gümrük onay No: … (1 )) kapsamındaki girdilerin ihracatçısı, aksi açıkça belirtilmedikçe, bu girdilerin … (2 ) tercihli menșeli olduğunu beyan eder.”

Türkiye’de yerleşik ihracatçılar için, menşe beyanının bir onaylanmış ihracatçı tarafından yapıldığı hallerde onaylanmış ihracatçı yetki numarası 1 no.lu alana girilir. Menşe beyanının bir onaylanmış ihracatçı tarafından yapılmadığı hallerde parantez içindeki sözcükler silinir ya da bu alan boş bırakılır. Menşe beyanının Birleşik Krallık’ta yerleşik bir ihracatçı tarafından yapıldığı hallerde 1 no.lu alana EORI numarası girilir. 2 numaralı alana ürünlerin menşei belirtilir. Bu bilgiler dışında yer, tarih, imza, ad, soyad bölümleri bulunmaktadır.

Menşe beyanı, Taraf ülkelerde (Türkiye ve Birleşik Krallık) yerleşik ihracatçılar tarafından düzenlenmektedir.

Menşe Beyanı Hangi Belgeler Üzerinde Olabilir?

Eşyayı yeterli ayrıntıda açıklayacak şekilde tanımlayan bir fatura, teslimat notu veya başka bir ticari belge üzerine yapılabilir.

Menşe Beyanında Yaşanan Sorunlar Nelerdir?

Menşe beyanı, Taraf ülkelerde (Türkiye ve Birleşik Krallık) yerleşik ihracatçılar tarafından düzenlenmekle birlikte, menşe beyanının üzerine yapıldığı ticari belge ticaretin gereklerine göre eşyanın tedarikçisi veya imalatçısı tarafından düzenlenebilmekte ve söz konusu ticari belge üzerinde (zorunlu olmamakla birlikte) ticari belgeyi hazırlayan firmanın EORI numarası yer alabilmektedir.

Fatura üzerine yapılan menşe beyanlarının çok büyük bir kısmında isim, unvan ve imza bulunmamakta, menşe beyanlarında metindeki ilgili boşluğa Anlaşmada öngörülen ihracatçının EORI numarasının girilmediği, durumlarla karşılaşılabilmektedir.

Menşe Beyanında İmza Zorunlu Mudur?

13.04.2021 tarihinden sonra düzenlenen menşe beyanında ihracatçının kendi el yazısı ile atacağı orijinal imzasının imajını taşıyan veya elektronik olarak imzalanan ve herhangi bir imza imajı içermeyen beyanın yer aldığı fatura, teslimat notu veya ticari belgenin aslı veya elektronik ortama aktarılarak ithalatçıya gönderilen nüshasının, yazıcıdan alınan çıktısı kabul edilmektedir.

EORI numarası doğru alana girildiği takdirde menşe beyanlarının imzalı olma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Menşe Beyanında EORI Numarası Zorunlu Mudur?

İngiliz ihracatçılar tarafından düzenlenen menşe beyanlarının metninde ilgili alana ihracatçının EORI numarasının girilmesi zorunludur. EORI numarasının menşe beyanı metnindeki ilgili alanda belirtilmediği, söz konusu alan dışında faturanın herhangi bir yerinde belirtilmiş olduğu menşe beyanları kabul edilmemektedir.

Türkiye’de yerleşik ihracatçılar için, menşe beyanının bir onaylanmış ihracatçı tarafından yapıldığı hallerde onaylanmış ihracatçı yetki numarası 1 no.lu alana girilir. Menşe beyanının bir onaylanmış ihracatçı tarafından yapılmadığı hallerde parantez içindeki sözcükler silinir ya da bu alan boş bırakılır.

Ticari Belgede Birden Fazla EORI Numarası Olabilir mi?

Ticari belgeyi hazırlayan ile ihracatçı farklı firmalar ise ticari belgede birden fazla EORI numarası bulunabilmektedir. Ancak menşe beyanı metninde ihracatçının EORI numarası yazmalıdır. Ticari belgeyi hazırlayan firmanın aynı zamanda ihracatçı olduğu durumlarda, menşe beyanında yer alan EORI numarası ile ticari belgenin başka bir kısmında yer alan EORI numarasının farklı olduğunun anlaşılması halinde, Birleşik Krallık Gümrük İdaresi nezdinde (sorgunun gerekçesi de belirtilmek suretiyle) sonradan kontrol talebinde bulunulmakta ve alınacak cevaba göre işlem yapılmaktadır.

Menşe Beyanında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?

Tercihli tarifeden faydalanmak için sorun yaşamamak adına gümrük idaresine ibraz edilecek menşe beyanların usulüne uygun doldurulup doldurulmadığının kontrolü oldukça önemlidir. Bu kapsamda aşağıdaki hususlar çerçevesinde menşe beyanları kullanılmadan önce kontrol sağlanması kritiktir.

• EORI numarası ve imza (ıslak imza, imza imajı, elektronik imza) yoksa menşe beyanlarına ilişkin tercihli tarife talepleri kabul edilmeyecektir.

• EORI numarası yoksa, ancak imza varsa yükümlüye 30 gün süre tanınmakta ve bu sürenin bitiminde üzerinde EORI numarası bulunan geçerli bir menşe beyanı ibraz edilmesi halinde tercihli tarife talebi kabul edilmektedir. 30 gün içinde geçerli menşe beyanı sunulmaz ise tercihli tarife talebi kabul edilmemektedir.

• İlgili hanede EORI numarası varsa menşe beyanlarında herhangi bir şekilde imza bulunması şartı aranmamaktadır.

Menşe Beyanı Sonradan Verilebilir mi?

Yukarıda da belirtildiği üzere menşe beyanının yapıldığı belgede EORI numarası yoksa ancak imza varsa gümrük idaresi tarafından 30 gün süre verilmekte usulüne uygun menşe beyanı bu süre içinde sunulabilmektedir.

İlaveten, Gümrük Kanunu’nun 214 üncü maddesinde; Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası anlaşma hükümleri çerçevesinde, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek hallerde vergilerin geri verileceği ve kaldırılacağı, bu maddede belirlenen geri verme ve kaldırma işlemlerinin, gümrük vergilerinin yükümlüye tebliği tarihinden itibaren 1 yıl içinde ilgili gümrük idaresine başvurulması üzerine yapılacağı belirtilmiştir. Bu madde kapsamında, 1 yıl içerisinde, sonradan düzenlenen geçerli bir menşe beyanı ibraz edilmesi halinde; tercihli tarife uygulanarak tahsil edilmiş olan gümrük vergilerinin geri verilmesi de söz konusu olabilmektedir.