TEŞVİKLERİN ÖNEMİ VE YENİ TEŞVİK SİSTEMİ KAPSAMINDA GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ

- Teşviklerin Önemi:

“Teşvik” kavramı, belirli ekonomik ve sosyal faaliyetlerin diğerlerine göre daha hızlı ve fazla gelişmesini sağlamak amacıyla, kamu tarafından çeşitli yöntemlerle verilen maddi veya gayri maddi destek, yardım ve özendirmeler olarak tanımlanabilir.

Bugün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin değişik amaçlarla uyguladığı ve temelde ülkenin ekonomik ve sosyal sorunlarının giderilmesini hedef alan devlet yardımları, kamunun piyasa mekanizmasına en önemli müdahale araçlarından birisidir.

Uygulama amacı, kullanılan enstrümanlar ve yöntem bakımından gelişmelere göre hızla adapte edilebilen dinamik bir müdahale aracı olması, devlet yardımlarını ekonomik ve sosyal sorunların çözümünde önemli bir konuma getirmiştir.

Devletlerin ekonomik ve sosyal yapının iyileştirmesi hedefini yanında; bölgeler arası gelişmişlik farkını azaltmak, istihdamı artırmak, ülke sanayini uluslararası rekabet açmak, tekelleri önlemek, özel sektörde sermaye birikimini sağlamak, kilit sektörlerde üretimi artırmak gibi hedefleri bulunmaktadır. Söz konusu hedeflere ulaşabilmek için ülkeler ekonomiye doğrudan ya da dolaylı olarak müdahale etmektedirler. Bu müdahale araçları, vergi oranlarındaki değişiklikler, faizlere müdahaleler, tarifeler, kotalar, değişik sermaye hareketleri vb.dir. işte bu müdahale araçlarını çoğunu içinde barındıran teşvik sistemi gün geçtikçe önemini artırmaktadır.

- Gümrük Vergisi Muafiyeti:

Teşvik sistemi içinde yer alan destek unsurlarından birisi olan Gümrük Vergisi Muafiyeti, yeni Karar ve Tebliğde de uygulama şartları belirlenmiş ve önceki dönem kararlarına benzer bir uygulama içermektedir.

Bilindiği üzere, yeni teşvik sistemi, 30 Mayıs 2025 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 9903 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile çerçevesi çizilmiş, uygulama bilgilerini içeren 2025/1 sayılı Tebliğ ise 21 Haziran 2025 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

- Yeni sistemde de Teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malı makine ve teçhizat ve bazı nitelikteki araç yatırımları kapsamında araçlar için gümrük vergisi muafiyeti uygulanmaktadır,

- Karar eki EK-4’te yer alan ve üretimi ülkemizde yeterli ve güçlü olan makine ve teçhizat gümrük vergisi muafiyeti sağlanmaksızın ithal edilerek sabit yatırım tutarına dahil edilebilmektedir,

- Yine Ek-4’te yer alan ve kullanılmış komple tesis kapsamında ithali uygun görülen kullanılmış veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti sağlanmaksızın ithal edilerek sabit yatırım tutarına dâhil edilmektedir.

- Finansal kiralama yöntemiyle gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi düzenlenmeksizin yatırımcının teşvik belgesi dikkate alınarak ithalat işlemleri yapılır. İthalat işlemleri ile ilgili olarak yatırımcı ile finansal kiralama şirketleri müteselsilen sorumlu tutulmaktadır.

- Teşvik belgesi almak üzere müracaat edilmiş, ancak teşvik belgesine bağlanmamış yatırımlara ilişkin makine ve teçhizatın ithaline, Bakanlığın görüşüne istinaden Ticaret Bakanlığınca teşvik belgesi kapsamında muafiyet tanınabilecek ve istisna edilebilecek vergi ve kesintilerin toplam tutarı kadar teminatın alınması suretiyle müsaade edilebilir. Teminatla ithalatta, bir defada verilebilecek teminat süresi altı ay olup, sürenin başlangıç tarihi, eşyanın serbest dolaşıma giriş tarihidir. Bu süre içerisinde teşvik belgesinin düzenlenememiş olması halinde süre bitimini müteakip üç ay içerisinde süre uzatımı için doğrudan Ticaret Bakanlığına müracaat edilebilmektedir.

-Asgari yüz bin adet/yıl araç kapasiteli yeni bir yatırım yapılması veya mevcut araç tesislerinin kurulu kapasitelerinin en az yüz bin adet/yıl artırılması halinde, teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde yirmisinin gerçekleştirilmesini müteakip, yatırım süresi içerisinde olmak, belgede kayıtlı toplam ilave araç kapasitesinin % 15’ini aşmamak ve ithalat esnasında yararlanılacak vergi indirimi tutarı kadar teminat mektubunun Bakanlığa ibraz edilmesi kaydıyla gümrük vergisi muafiyeti sağlanmak suretiyle yatırımcılara, içten yanmalı motor silindir hacmi azami 1600 cm3 ve/veya elektrik motoru azami 160 kwh güce sahip olan belirli kategorilerde araç ithali için izin verilebilmektedir.

Diğer taraftan;

Yatırım süresi içinde ilgili kambiyo mevzuatında yer alan ödeme şekillerinden herhangi biri ile ithalat işlemlerine başlanılmış veya bedeli kısmen ya da tamamen ödenmiş ancak ithalatı gerçekleştirilememiş makine ve teçhizatın ithaline, gümrük idarelerince belge kapsamında sağlanan destek unsurları uygulanmak suretiyle izin verilebilmektedir.

Teşvik belgesinin yatırım süresi içinde;

a) Evsafa uygun çıkmaması sonucu, eşyanın serbest dolaşıma girişini müteakip garanti süresi içinde yurt dışına iade edilecek makine ve teçhizatın,

b) Tamir, bakım veya diğer nedenlerle yurt dışına gönderilecek makine ve teçhizatın, mahrece iade işlemleri için doğrudan gümrük idaresine müracaat edilir. Bu yöndeki talepler ilgili gümrük idaresince, gümrük mevzuatı çerçevesinde sonuçlandırılmaktadır.