İTHALATTA ÜRETİCİ BELGESİ VE ANALİZ SERTİFİKASI
2025/3 sayılı “Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Atıkların İthalat Denetimi Tebliği” kapsamında söz konusu tebliğin Ek-1 listesinde yer alan “atıklar”, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından “Geçici Faaliyet Belgesi” veya “Çevre İzin ve Lisans Belgesi” alan geri kazanım tesislerine sahip sanayiciler tarafından ithal edilebilmektedir. Yine bu listede yer alan atıkları ithal etmek isteyen ithalatçı veya temsilcisi, atığın Türkiye gümrük bölgesine gireceği sınır gümrük idaresinin bulunduğu ilin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğüne “Uygunluk Yazısı” almak için başvuru yapması gerekmektedir.
Ek-1 listeden bazı eşyaları incelediğimizde;
- 2620.11.00.00.00- Galvaniz Matlar
- 3901-3908 ve 3912 tarife pozisyonunda yer alan “İlk şekillere dönüştürülmüş olan döküntüler, kalıntılar, hurdalar, tozlar, pullar, granüller ve çapaklar”
- 3915 tarife pozisyonunda yer alan bazı plastikten döküntü ve hurdalar,
- 6310 tarife pozisyonunda yer alan bazı “kullanılmış tekstil malzemeleri”
- 7001.00.10.00.00.00- Cam kırıkları ve diğer cam döküntü ve artıklar,
- 8549 tarife pozisyonunda yer alan bazı elektrikli ve elektronik hurda ve atıklar,
Cinsi eşyaların olduğunu görüyoruz.
Ayrıca Tebliğ’in 11’inci maddesi uyarınca; 39.01, 39.02, 39.04, 39.05, 39.06, 39.07, 39.08 ve 39.12 tarife pozisyonunda yer alan maddelerin Ek-1'deki listede tanımlanan madde olmaması halinde, Üretici Belgesi ve üretici tarafından düzenlenen analiz sertifikası ile birlikte serbest dolaşıma giriş işleminin yapılacağı gümrük idarelerine başvurulması üzerine bu maddelerin ithaline doğrudan izin verilmektedir.
Söz konusu başvurunun nasıl yapılacağı Gümrükler Genel Müdürlüğünün 2020/15 sayılı Genelgesinde detaylandırılmıştır. Buna göre; Üretici belgesi ve üretici tarafından düzenlenen analiz sertifikasının Tek Pencere Sistemine alındığı, 1060 kodlu TPS-Üretici Belgesi ve Analiz Sertifikası başvurusu yükümlüsünce E-Devlet Kapısı`ndan yapılabileceği ve yükümlüsünce de başvuru ekine "evrak tarama" ile analiz sertifikası ve tercümesi eklenmesinin gerektiği talimatlandırılmıştır. Ayrıca söz konusu belgeye ilişkin bilgilerin elektronik ortamda yer alacağı, dolayısıyla beyanname ekinde ayrıca kâğıt ortamında ıslak imzalı belge aranmayacağı, ancak gümrük işlemleri sırasında ihtiyaç duyulması durumunda belge içeriğinin Tek Pencere Sistemi üzerinden sorgulanmasının mümkün bulunduğu vurgulanmıştır.
Gümrük İdareleri tarafından son dönemde yükümlülere gönderilen tebligatlarda; yukarıda detayına yer verdiğimiz Genelge uyarınca gerekli kontrollerin gerçekleştirildiği ve “1060 kodlu TPS-Üretici Belgesi ve Analiz Sertifikası başvurusu neticesinde Tek Pencere Sistemi tarafından verilen 23 haneli belge numarası/belge satır numarasının ilgili gümrük beyannamesinin 44 no.lu kutusunda “Belge Referans No” ve “Belge Tarihi” alanlarında beyan edildiğini görüldüğü, ancak BİLGE Sistemi "Kalemler-Vergi ve Dokümanlar-Yükümlüce Beyan Edilen Dokümanlar" ekranında 1060 kodlu TPS-Üretici Belgesi ve Analiz Sertifikası olarak beyan edilen e-belgenin içeriğinin Tek Pencere Sistemi üzerinden sorgulanması neticesinde; üretici belgesi ve analiz sertifikasının taranmadığı ve beyanname asıllarının da ekinde belgelerin sunulmadığı” hususlarına yer verildiğini görüyoruz.
TPS ve Bilge sistemi üzerinde yapılan incelemelerde, sistemin bir açığı olarak; üretici belgesi ve analiz sertifikası taranmadan yapılan başvuruların veya tarama aşamasında oluşan sistemsel problemler nedeniyle sisteme yüklenemeyen başvuruların da maalesef sistem tarafından kabul edildiği ve 23 haneli belge satır numarasının oluşturulduğu görülmektedir. Dolayısıyla beyanname yazım aşamasında yapılacak bir dikkatsizlik ileride telafisi güç idari yaptırımlarla karşılaşma riski doğurmaktadır.
Dolayısıyla, gümrük idaresinin söz konusu tebligatına ilişkin olarak sisteme taranarak yüklenmeyen üretici belgesi ve sertifikaların arşivlerden temin edilerek gümrük idaresine sunulması gerekmektedir. Bu halde, beyanname eksik/gereği gibi oluşturulmadığından muhtemelen usulsüzlük cezası ile karşılaşılacaktır. Eğer söz konusu belgeler temin edilemez ve gümrük idaresine sunulamazsa durum daha vahim bir hal alacaktır: Gümrük Kanununun 235’inci maddesi kapsamında düzenlenecek gümrüklenmiş değerin iki katı tutarında bir cezai yaptırımla karşı karşıya gelinmesi kaçınılmaz olacaktır. Bu nedenle, hem gümrük beyannamesinin yazılması aşamasında hem de tescilden önce kontrolü aşamasında bu hususa çok dikkat edilmeli, üretici belgesi ve analiz sertifikasının sisteme yüklenip yüklenmediği kontrol edilmelidir.
