İTHALAT VE İHRACATTA REKOR DEĞERLER

Mayıs ayı geçici verileri ihracatın yüzde 14,4, ithalatın yüzde 16 yükseldiğini gösterdi. İhracat Haziran 2022’den sonraki en yüksek artış hızına ulaştı. 21,6 milyar dolar olarak gerçekleşen ihracat için bu şimdiye kadarki en yüksek Mayıs değeri anlamına geliyor.

İthalat ise son beş ayın en hızlı yükselişini gerçekleştirdi ve 34,3 milyar dolar ile şimdiye kadarki en yüksek değerine ulaştı. Dış ticaret hacmi, 56 milyar dolara çıkarak rekor kırdı.

İhracat ve ithalattaki Mayıs değerlerinin yükselişinde Nisan ayı değerlerinin Ramazan Bayramı nedeniyle düşük kalması ve Nisan’da yapılmayan ticaretin Mayıs ayına sarkmasının önemli bir etkisi var. Dolayısı ile Haziran ve sonrasındaki birkaç ayda ihracatta bir miktar daha düşük artışlar görebiliriz.

İthalat konusunda öngörüde bulunmak kısmen zor. 2021 ve 2022’de hızlı yükselen enerji fiyatları, enerji ithalatımızın hiç görülmemiş bir şekilde artmasına neden olmuştu. Ancak Ocak ayından bu yana enerji ithalatı geriliyor. Enerjinin ateşi düşerken, diğer bazı sektörlerin ithalatında ise artış görülüyor. Örneğin son açıklanan Mayıs ayı verilerine göre otomotiv, altın ve hububat ithalatı geçen yılın iki katına çıkmış durumda. Bakır, makine ve hava taşıtları ithalatı ise yüzde 50-70 arasında artış gösterdi. En çok ithalat yapılan 20 faslın sadece 7’sinde gerileme var.

İthalatın gelecek aylardaki seyri konusunda öngörüde bulunmayı zorlaştıran bir faktör de; kurlarda yaşanan yükseliş. Son 10 günde, döviz kurları yüzde 10 civarında yükseldi ve bunun devam edeceğine yönelik yaygın bir beklenti var. TL’nin değer kaybı ithalatı pahalılaştırdığı için sadece iç piyasaya dönük ürün ithalatı bu yükselişten olumsuz etkilenebilir. Ancak fiyat esnekliği düşük mallar ve ihracata dönük girdi olarak kullanılacak mallara yönelik talep kur artışından etkilenmeyecektir.

Kurun ihracat üzerindeki etkisi ise büyük oranda pozitif olacak. Normal şartlarda, yani bir para olması gereken değerde iken o para biriminin aşırı değersiz hale gelmesi (kurların suni olarak yükseltilmesi) yoluyla ihracatın artacağı beklentisi büyük oranda demode olmuş bir ticaret politikasıdır. Ancak Türkiye’de şu günlerde yaşanan durum bu değil. Kurlarda yaşanan yükseliş, aşırı değerli hale gelmiş TL’nin makul (adil) değerine geri dönüş hareketinden ibaret. Bu nedenle özellikle 2022’nin ikinci yarısında ihracat pazarlarında fiyat tutturmada sıkıntı yaşamış pek çok firma için kurdaki yükseliş, normale dönüşün getirdiği bir fırsat penceresi aralıyor. Bu etkiyi hemen Haziran’da olmasa da, 3-4 ay sonra hissedilir bir şekilde görebiliriz.