İş Yaşamında Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çoğunlukla çocukluk çağına özgü bir durum olarak görülse de; yetişkinlikte de önemli ölçüde devam eden bir durumdur. Yapılan araştırmalara göre, yetişkinlerde DEHB’nin yaygınlığı yaklaşık %4’tür. Bu oran, iş yerlerinde de benzer bir yaygınlığa işaret etmektedir ve her 25 çalışandan birinin DEHB ile yaşayabileceğini göstermektedir.

DEHB, bireyin hem çalışma hayatında hem de özel yaşamında çeşitli zorluklar yaşamasına neden olabilir. Ancak, uygun stratejiler ve destekleyici yaklaşımlarla DEHB'li bireylerin iş ortamına uyum sağlamaları ve başarılı olmaları mümkündür.

İş Ortamında DEHB’nin Davranışsal ve Bilişsel Semptomları

DEHB’li bireyler iş hayatında şu semptomları gösterebilir:

• Dikkat Dağınıklığı: Görevler arasında geçiş yaparken zorluk çekme, detayları gözden kaçırma ve odaklanma süresinin kısa olması.
• Aşırı Odaklanma: Belirli bir işe aşırı derecede yoğunlaşarak zamanın farkında olmama ve diğer önemli görevleri ihmal etme.
• Organizasyon Eksikliği ve Unutkanlık: Görevleri planlama ve düzenleme konusunda zorluk yaşama, randevuları veya son teslim tarihlerini unutma.
• Dürtüsellik: Düşünmeden hızlı kararlar alma, aceleci davranışlar sergileme ve sonuçlarını değerlendirmeden hareket etme.
• Hiperaktivite: Sürekli hareket etme ihtiyacı, yerinde duramama ve sabırsızlık.

Bu semptomlar iş ortamında bazı zorluklara neden olabilir ve bireylerin verimliliğini, takım içindeki uyumunu ve iş tatminini etkileyebilir.

DEHB’nin Çalışma ve Özel Hayata Etkileri

Çalışma Hayatında:

• İşe Geç Kalma ve Devamsızlık: Zaman yönetimi sorunları nedeniyle işe geç kalma veya devamsızlık yaşanabilir.
• Sık İş Değiştirme: Dikkat ve odaklanma sorunları, iş tatminsizliğine ve sık iş değiştirmeye yol açabilir.
• Verimsizlik: Görevleri tamamlama ve sürdürebilme zorlukları, iş performansını olumsuz etkileyebilir.
• Takım Çalışmasında Zorluk: Dürtüsellik ve dikkat eksikliği, ekip çalışmalarında uyum sorunlarına neden olabilir.

Özel Hayatta:

• İlişki Sorunları: Dürtüsel davranışlar ve dikkat eksikliği, aile içi ve sosyal ilişkilerde çatışmalara yol açabilir.
• Finansal Zorluklar: Plansız harcamalar ve bütçe yönetimindeki zorluklar, maddi problemlere neden olabilir.
• Günlük Yaşamda Organizasyon Sorunları: Ev işleri, randevular ve kişisel bakım gibi günlük görevlerde aksaklıklar yaşanabilir.

DEHB’li Bireylerin İş Ortamına Uyum Sağlaması İçin Stratejiler

DEHB’li çalışanların iş yerinde başarılı olmaları için şu stratejiler faydalı olabilir:

1. Esneklik: Çalışma modelinde makul düzeyde bir esneklik sağlamak, DEHB’li bireylerin en verimli oldukları zaman dilimlerinde çalışmalarına olanak tanır. Kısa ve sık molalar, odaklanmayı artırabilir.

2. Çalışma Alanının Düzenlenmesi: Dikkat dağıtıcı unsurların minimize edildiği, sade ve organize bir çalışma ortamı oluşturmak odaklanmayı kolaylaştırır.

3. Görevlerin Parçalara Bölünmesi: Büyük ve karmaşık görevleri daha küçük, yönetilebilir parçalara ayırmak, görevlerin tamamlanmasını kolaylaştırır ve motivasyonu artırır.

4. Zaman Yönetimi Teknikleri: Ajanda veya dijital hatırlatıcılar kullanarak görev ve randevuları planlamak, unutkanlığı azaltır ve organizasyonu destekler.

5. Görev Listeleri ve Hatırlatıcılar Kullanmak: Günlük görevleri yazılı hale getirmek ve dijital hatırlatıcılar kullanmak, unutkanlığı azaltabilir.

6. Kısa ve Net Talimatlar: Görevlerin anlaşılır ve kısa talimatlarla verilmesi, dikkatin dağılmasını önleyebilir.

7. Profesyonel Yardım: DEHB ile başa çıkma konusunda destek gruplarına katılmak veya profesyonel yardım almak faydalı olabilir.

DEHB’li Çalışanlara Yaklaşım Önerileri

İşverenler ve iş arkadaşları, DEHB’li bireylere destek olmak için şu yaklaşımları benimseyebilir:

• Empati ve Anlayış: DEHB’nin bir sağlık durumu olduğunu kabul ederek, sabırlı ve anlayışlı bir tutum sergilemek önemlidir.
• Destekleyici Geri Bildirim: Olumlu geri bildirimlerle motivasyonu artırmak ve yapıcı eleştirilerle gelişimi teşvik etmek faydalıdır.
• Esneklik Sağlama: Çalışma koşullarında makul esneklikler sunarak, DEHB’li çalışanların ihtiyaçlarına uygun bir ortam yaratmak mümkündür.
• Farkındalık: İş yerinde tüm çalışanların konuya dair bilinçlenmesini sağlamak, destekleyici bir çalışma kültürü oluşturur.

Sonuç olarak DEHB, bireylerin iş ve özel hayatlarını etkileyebilen önemli bir nörolojik durumdur. Bu durumun farkında olmamak veya nörolojik bir durum olduğunu kabullenmemek hem işveren için hem de DEHB yaşayan birey için işleri daha da zorlaştırır. Ancak, farkında olunması ve uygun stratejilerin uygulanması sayesinde, DEHB’li bireyler hem profesyonel hem de kişisel yaşamlarında daha dengeli ve başarılı olabilirler. İşverenlerin, yöneticilerin ve iş arkadaşlarının bilinçlenmesi ve destekleyici yaklaşımlar benimsemesi, DEHB’li çalışanların potansiyellerini en iyi şekilde ortaya koymalarına yardımcı olacaktır.