İhracat ve İthalatı Yukarı Çeken Fasıllar

Eylül ayı dış ticaret verileri, ihracatta beklenen yavaşlamanın oluşmaya başladığını, ithalatın ise aynı hızla artmaya devam ettiğini gösterdi. Yüzde 9,2 artan ihracatımız ilk 9 ayda 188 milyar doları geçti. Ocak-Eylül dönemindeki yükseliş ise yüzde 17,1 oldu. Buna karşılık yüzde 41,5 artışla 33 milyar dolar ile rekor kıran ithalat ilk 9 ayda 272 milyar doları aştı. Ocak-Eylül dönemindeki yükseliş ise yüzde 40,8 oldu.

İstatistikleri, sadece rakamlara bakarak yorumlamak bize her zaman doğruyu vermez. 9 aylık dönemde ihracat artışının yüzde 17,1 ve ithalat artışının yüzde 40,8 olması, tüm ürünlerde buna benzer artışlar olduğu anlamına gelmiyor. Hem ihracat, hem ithalat tarafında bazı fasıllar/ürünler genel artış oranını yukarı çekiyor. Oysa ortalamanın altında artış gösteren hatta ticareti azalan kalemler var.

Örneğin ihracat tarafında petrol, yağ, doğalgaz ve kömür gibi kalemleri içeren 27. fasıl geçen yılın aynı dönemine göre bu yılın ilk 9 ayında iki katını aşmış durumda. Demir-çelik ve plastik ihracatı da ortalamanın üzerinde artmış. Aşağıdaki tablo en çok ihracat yaptığımız 10 faslı gösteriyor. Bu tabloda yer almayan ama yine ortalamanın üzerinde artan, organik ve inorganik kimyasallar, hayvansal ve bitkisel yağlar gibi ürünler var.

Oysa ihracatın lokomotifi olan motorlu kara taşıtları, makine, örme giyim gibi sektörlerde artış hızı oldukça düşük. Halı ve meyve-sebzede ise gerileme var.

İthalatın ihracattan daha hızlı artıyor olmasının en önemli nedeni, büyük oranda dışa bağımlı olduğumuz enerji ürünlerinin fiyatlarının ve buna bağlı olarak 27. Fasıl ithalatının yüzde 134 artmış olması. Bu kalemde geçen yıla göre 42 milyar dolarlık bir yükseliş var. Alüminyum ve organik kimyasallardaki yükseliş de büyük oranda küresel fiyat artışlarından geliyor. İhracatta olduğu gibi kıymetli taş ve metallerin ithalatında büyük bir sıçrama dikkat çekiyor.

Makine, elektronik, motorlu kara taşıtları, bakır ithalatı ciddi oranda yavaşlamış durumda; ilaç ithalatında ise gerileme var.