GÜMRÜKTE UZLAŞMA İŞLEMLERİ

4458 sayılı Gümrük Kanunu’na 6111 sayılı Kanun ile eklenen 244 üncü maddesinin 1 inci fıkrası ile, beyan ile gümrük idaresince yapılan tespit sonucunda belirlenen farklılıklara ilişkin tebliğ edilen gümrük vergileri alacakları ile Gümrük Kanunu’nda ve ilgili diğer kanunlarda öngörülen cezalar hakkında; yükümlü ile uzlaşılabileceği hüküm altına alınmıştır.

Aynı maddenin 3 üncü fıkrası ile de, anılan madde kapsamında yapılacak başvurulara ilişkin usul ve esasların yönetmelikle düzenleneceği hükme bağlanmış olup, sözkonusu Yönetmelik 27/8/2011 tarihli 28038 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 31/8/2011 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Yükümlü tarafından yapılan beyanın; gümrük idaresi tarafından kontrolü veya denetlenmesi sonucu ek tahakkuku yapılarak yükümlüye tebliğ edilen gümrük vergi alacakları ile kesilen ve muhatabına tebliğ edilen para cezalarının tümü uzlaşma kapsamındadır.

Uzlaşmaya konu alacaklar hakkında, yükümlü veya ceza muhatabı tarafından, söz konusu eksiklik veya aykırılıkların;

a) Kanun hükümlerine yeterince nüfuz edememekten veya Kanun hükümlerini yanlış yorumlamaktan kaynaklandığı,

b) İhtilaf konusu olayda yargı kararları ile idarenin görüş farklılığının olduğu,

hususları ileri sürülerek uzlaşma talebinde bulunulabilir.

Yükümlü tarafından yapılan beyanın;

a) İlgili gümrük idaresi tarafından kontrolü,

b) İkinci muayeneye yetkili görevliler tarafından kontrolü,

c) İkincil kontrol,

ç) Sonradan kontrol,

d)  Ertelenmiş kontrol,

kapsamında denetlenmesi sonucu ek tahakkuku yapılarak yükümlüye tebliğ edilen gümrük vergi alacakları ile kesilen ve muhatabına tebliğ edilen para cezalarının tümü uzlaşma kapsamındadır.  Gümrük vergilerinin matrahına giren, ancak aslı gümrük idarelerince takip ve tahsil edilmeyen vergi ve benzeri mali yükler uzlaşmaya konu edilemez.

Uzlaşmaya yükümlünün kendisi, kanuni temsilcisi, özel vekaletname verilmesi şartıyla gümrük müşaviri aynı gümrük vergilerinin ödenmesinden yükümlü ile birlikte sorumlu olması halinde gümrük müşavirleri başvurabilir.

Uzlaşma talebi, Gümrük Kanunu’nun 244/1 maddesinde yer alan uzlaşma talebinin, henüz itiraz başvurusu yapılmamış veya itiraz edilmiş olmakla birlikte itirazı henüz sonuçlandırılmamış gümrük vergileri ve idari para cezaları için, tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde yapılacağı hükmü dikkate alınarak kararın tebliğinden itibaren 15 gün geçmesi halinde uzlaşma talebinin reddedilmesi gerektiği; süresinde yapılmış bir itiraz başvurusunun olması durumu hariç olmak üzere Kanunun 242’nci maddesinde yer alan 15 günlük süre geçmiş olacağından yükümlünün bu kapsamda itiraz hakkının da bulunmadığı dikkate alınmalıdır.

Uzlaşma talepleri, talebe konu olan vergi veya ceza tutarına göre Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü Uzlaşma Komisyonları ve Merkezi Uzlaşma Komisyonları tarafından değerlendirilir. Gümrük uzlaşma komisyonlarının kurulması, çalışması ve uzlaşma başvurularına ilişkin usul ve esaslar Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenir.

Uzlaşma Talebinde bulunulabilmesi için uzlaşma kapsamında olan alacaklar ile ilgili olarak yükümlü veya ceza muhatabı tarafından, söz konusu eksiklik veya aykırılıkların; Kanun hükümlerine yeterince nüfuz edememekten veya kanun hükümlerini yanlış yorumlamaktan kaynaklandığı veya yargı kararları ile idarenin ihtilaf konusu olayda görüş farklılığının olduğu ileri sürülerek uzlaşma talebinde bulunulabilir.

Uzlaşma talebinde bulunulması hâlinde, itiraz veya dava açma süresi durur, uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi hâlinde süre kaldığı yerden işlemeye başlar, ancak sürenin bitimine beş günden az kalmış olması hâlinde süre beş güne tamamlanır. Uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi hâlinde yeniden uzlaşma talebinde bulunulamaz. Gümrük vergileri ve cezalarına ilişkin fiilin, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda yer alan kaçakçılık suçları ile ilişkili olması hâlinde bu madde hükmü uygulanmaz.

4458 sayılı Gümrük Kanunu ilgili maddeleri kapsamında yapılan uzlaşma talepleri, gümrük uzlaşma komisyonları tarafından değerlendirilir. Gümrük uzlaşma komisyonlarının kurulması, çalışması ile bu madde kapsamında yapılacak işlemlere ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Gümrük uzlaşma komisyonlarının çalışmaları gizlidir. Gümrük uzlaşma komisyonlarının tutacakları uzlaşma tutanakları kesindir. İdare, bu tutanakların gerektirdiği işlemleri derhal ifa eder.Vergi yükümlüsü veya ceza muhatabı, üzerinde uzlaşılan ve tutanakla tespit edilen hususlar dâhil olmak üzere, Gümrük Uzlaşma yönetmeliği kapsamında oluşturulan komisyonların tüm çalışmaları ve işlemleri hakkında yükümlü veya cezanın muhatabı ya da idare tarafından dava açılamaz, hiçbir mercie şikayet veya itirazda bulunulamaz, herhangi bir idari inceleme, araştırma ve soruşturmaya konu edilemez, geri verme ve kaldırma talebinde bulunulamaz. Uzlaşılan alacakla ilgili olarak 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’na göre daha sonra cezaya hükmedilmesi halinde Gümrük Yönetmeliği’nin 579 uncu maddesine göre işlem yapılır.

Uzlaşılan gümrük vergileri ve cezalar, uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren genel usullere göre bir ay içinde ödenmesi gerekir. Uzlaşılan vergilere ilişkin gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe kadar geçen süre için Uzlaşılan vergilere uzlaşılan tutar üzerinden 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre belirlenen gecikme zammı oranında gecikme faizi uygulanır. Uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi hâlinde, genel hükümlere göre işlem yapılır. Ayrıca, Kanun kapsamında üzerinde uzlaşılan cezalar hakkında 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 17 nci maddesi uyarınca ayrıca peşin ödeme indiriminden yararlanılma hakkı tanınmamaktadır.

Uzlaşma müessesinden faydalanılması ile taraflar açısından; Mahkemeye başvurmadan sorunun kısa sürede çözüme kavuşturulması, İhtilafın kısa sürede çözülmesi, Yükümlü ile İdare arasında güven tesis edilmesi, İndirimli ödeme imkanı, yükümlü açısından maliyetin minimize edilmesi, ceza kararlarının olumsuz etkilerinin ortadan kaldırılması ve iş gücünden büyük ölçüde tasarruf sağlanmış olunacaktır.