GÜMRÜKTE EL KONULAN EŞYALARIN İADE SÜRECİ

Eşya veya malların ülkeye giriş ve çıkışlarında yapılan denetim sırasında eşyanın veya malın hukuka aykırı olarak gümrük işlemleri ile ülkeye giriş yapılmaya çalışıldığı tespit edildiğinde mal veya eşyaya el konulmaktadır. Gümrükte el konulan mallara ilişkin hukuki düzenlemeler Gümrük Kanunu, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve gümrük ve dış ticareti konu alan ilgili yönetmeliklerde hüküm altına alınmıştır. Bu hukuki düzenlemeler ile bir malın veya eşyanın ülkeye yasak usullerle girişinin sağlanmasının önüne geçilmektedir.

Yasal mevzuat gereği ülke giriş ve çıkışlarında yapılan denetimler sırasında Gümrük Kanunu’nun 235. maddesinde belirtildiği üzere; İthal edilen malın veya eşyanın genel düzenleyici etkiye sahip idari işlemler ile yasaklı kılınmış olması veya ithal edilen mal veya eşyanın herhangi bir izin, şart, lisans veya yeterlilik belgesi gibi bir gerekliliği bulunduğu halde bunların yokluğunda ülkeye giriş veya çıkışının sağlanmaya çalışılması durumunda gümrük müdürlüğü tarafından söz konusu mal veya eşyalara el konmaktadır.

Gümrükte el konulabilecek mal ve eşyalar;

• Taşıtlar
• İlaçlar ve sular
• Canlı hayvanlar, hayvansal gıda veya ürünler ve her türlü gıda maddesi
• Sahte para, değerli maden veya değerli taşlar
• Nükleer madde, radyoaktif maddeler veya buna benzer maddelerin ortaya çıkmasını sağlayan her türlü madde
• Kimyasal içeren maddeler
• Toprak mahsulleri
• Kültür ve tabiat kapsamındaki varlıklar
• Nesli tükenme tehlikesi taşıyan canlılar
• Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında değerlendirilen resim, kitap, cd ve benzeri ürünler şeklinde sıralanabilir.

El konulan mal veya eşyanın iadesine ilişkin süre, söz konusu mal veya eşyaya neden el koyulduğuna göre değişmektedir. Ancak genel olarak eşyanın geri alınabilmesi için mal veya eşyanın niteliğine göre özet beyan işlemlerinin öngörülen sürede yerine getirilmesi gerekir. El konulan mal veya eşya vergisel bir yükümlülük altında ise vergisel yükümlülüklerin öngörülen süre içerisinde yerine getirilmesi gerekir.

El konulan malın veya eşyanın iadesi için gümrük idaresine başvurulması ya da malın veya eşyanın özelliğine göre Gümrük Müdürlüğü’nce verilen el koyma kararına süresi içerisinde idare mahkemesinde dava açmak suretiyle itirazda bulunarak malın veya eşyanın iadesinin sağlanması mümkündür. Eğer vergiye ilişkin bir yükümlülüğü yerine getirmek gerekiyorsa eşya ödeme sağlandıktan sonra kişiye teslim olunur. Eğer bandrol, hologram, etiket, damga vs. barındırmayan tütün ve tütün ürünü yahut alkollü içecek sınıfındaysa bunlar da usulüne uygun olarak imha edilir.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu kapsamında mal veya eşyaya el koyma tedbiri uygulanmış ise söz konusu el konulan eşyaya ilişkin soruşturma aşamasında veya dava aşamasında ise davaya başvuru yoluyla el koyma tedbirinin kaldırılması sağlanmaktadır. Malın veya eşyanın geri verilmesi kararının ceza davası sürecindeyken veya idari yollar ile iade kararından sonra el konulanın 30 günlük süre içinde gümrük idaresi veya malın bulunduğu yerden iade alınabilir.

Malın veya eşyanın sahibi tarafından bu süre içerisinde geri alınmaması halinde tasfiye süreci işlemeye başlar. 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu gereği iadesine karar verilerek 30 gün içinde sahibi tarafından geri alınmayan mal veya eşyalar geri alınmama sonrası tasfiye kararı ile birlikte ilgili malın mülkiyeti artık kamuya geçmiş olur.

Tüm bunlarla birlikte, Eşyanın gümrükten çıkarılabilmesi için el konulanın gümrükte kaldığı süre boyunca herhangi bir muhafaza ücreti var ise bu ücretin ödenmesi gerekir. Bu ücret, malın veya eşyanın niteliği ve ne kadar süre İdarede bekletildiğine göre hesaplanmaktadır. El konulanın muhafazası için özel yöntemler kullanılmış olması halinde muhafaza ücreti farklı hesaplanmaktadır. Bazı hallerde ise el konulan mal veya eşya sahibine yediemin sıfatıyla verilebildiğinden buna ilişkin bir muhafaza ücreti ödenmemektedir.

İade talebi için gümrük idaresine itiraz şeklinde başvurulmalı yahut Gümrük Müdürlüğü tarafından verilen bu karara karşı idare mahkemelerinde 60 gün içerisinde iptal davası açılmalıdır. Böylelikle ilgili idari işlemin iptali ve eşyanın iadesi sağlanabilir.