GÜMRÜK VERGİLERİNDE ASKIYA ALMA SİSTEMİ
Askıya alma sistemi; Ülkemiz ile Avrupa Birliği tarafından ortaklaşa uygulanan , ülkemizde ve Avrupa Birliğinde üretimi olmayan hammadde ve ara mamul niteliğindeki sanayi ürünleri için gümrük vergilerinin sıfırlanması (askıya alma) veya tarife kontenjanı açılması suretiyle ülkemizdeki sanayicilerin hammaddelere erişiminin kolaylaştırılması ve uluslararası piyasada rekabetçiliğinin artırılması hedeflemektedir.
Askıya alma başvuru sürecinde AB veya Türkiye'de başvuru konusu ürünün üretiminin bulunduğunun ancak bu üretimin yeterli olmadığının tespit edilmesi durumunda, askıya alma talebi tarife kontenjanına çevrilebilir veya kısmi askıya alma uygulanabilir.
Tarife Kontenjanı (Kota); Tek taraflı olarak veya ikili ya da çok taraflı anlaşmalar çerçevesinde, Ülkemize ve AB de üretimi bulunan ancak yetersiz olan ürünler için ülke yararına kullanılmak amacıyla “İthalatta Kota ve Tarife Kontenjanı İdaresi Hakkında Kararı” ile belirlenen usul ve esaslar uyarınca belirli bir dönem için gümrük vergisinde ve/veya diğer mali yüklerde indirim yapılarak ya da muafiyet sağlanarak ithalatın yapılmasına imkan sağlamaktadır.
Avrupa Kömür Çelik Topluluğu Serbest Ticaret Anlaşması kapsamı demir çelik ve kömür ürünleri ile tarım ürünleri askıya alma sisteminin kapsamının dışındadır.
AB Konseyi tarafından gümrük vergisi askıya alınması kararlaştırılan ürünler, AB ile eşzamanlı olarak her yıl 1 Ocak ve 1 Temmuz tarihleri itibarıyla yürürlüğe giren düzenlemeyle İthalat Rejimi Kararı Eki V Sayılı Listede güncellenir.
V Sayılı Liste (Askıya Alma); Avrupa Birliği, sanayicilerinin üretim maliyetini düşürmek amacıyla, “Askıya Alma Rejimi” çerçevesinde, kendi gümrük bölgesinde üretilmeyen hammadde ve ara mamul niteliğindeki belirli ürünlerin gümrük vergilerini askıya almaktadır. Bu kapsamdaki ürünlerin üçüncü ülkelerden ithalatında gümrük vergisi alınmamakta veya düşük oranda gümrük vergisi tahsil etmektedir. Avrupa Birliği’nde bu çerçevede oluşturulan eşya listesi, ulusal mevzuatımıza İthalat Rejimi Kararına V sayılı liste ile yansıtılmaktadır. İthalat Rejimi Kararı’na ekli II sayılı liste kapsamında yer alan maddelerin, aynı zamanda V sayılı listede yer alması durumunda, II ve V sayılı listelerde belirtilen gümrük vergisi oranlarından daha düşük olanı uygulanır.
Hangi Ürünler için Askıya Alma / Kota Başvurusu Yapılabilir?
- Türkiye’de yerleşik üreticilerin üretimlerinde kullandığı,
- Türkiye ve AB’de imalatı bulunmayan (imalatın bulunması ancak yetersiz olması durumunda kota başvurusu yapılabilir),
- Askıya alındıktan sonra yıllık tahsil edilmeyecek gümrük vergisi miktarı 15.000 Avro karşılığı Türk Lirasından az olmayan hammadde, yarı mamul ya da imalat bileşenleri için askıya alma / kota başvurusu yapılabilir.
Askıya Alma Sistemine konu ürünler,
AB veya Türkiye'deki üreticilerin üretimlerinde kullanacakları hammadde, yarı mamul ya da imalat bileşenleri olmalıdır.
Aşağıdaki özelliklerden en az birini haiz nihai ürünler Askıya Alma Sistemine konu edilemez:
a) Nihai tüketiciye satışa hazır olan.
b) Demonte edilmiş olan.
c) Asli bir işleme ya da dönüşüme tabi tutulmayacak olan.
ç) Bitmiş ürünün asli özelliklerine sahip olan.
Askıya alma sistemi;
a) Başvuru konusu ürünün aynısının, eşdeğerinin veya ikamesinin AB veya Türkiye'de üretiminin olması,
b) Başvuru konusu ürünün nihai ürün olması,
c) Başvuru konusu ürünün AB ve Türkiye'deki üreticilerce üçüncü ülkeden ithal edilmesine engel teşkil edecek şekilde bir ayrıcalıklı ticari anlaşma kapsamına girmesi,
ç) Ürünün fikri mülkiyet hakları kapsamında korunuyor olması,
d) Başvuru sahibinin ilgili ürünü sadece ticari amaçla ithal etmesi,
e) Başvurunun dış ticaret politikası uygulamalarını bozucu etkiye sahip olması durumlarının herhangi birinde uygulanmaz.
Yeni Askıya Alma / Kota Talep Tarihleri
Başvuru Süreçleri
Başvurular 2025/18 sayılı tebliğin takviminde belirtilen süreler içerisinde, tebliğ ekinde belirtilen formlar doldurularak resmigazete.pdf, firmaların kayıtlı Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) adresi üzerinden Ticaret Bakanlığının KEP adresine (ticaretbakanligi@hs01.kep.tr) elektronik ortamda yapılır.
Başvurulara, başvuru konusu ürünün AB ve Türkiye'de üretimi bulunmadığına veya yeterli üretimi olmadığına dair başvuru sahiplerince yapılan ön incelemede elde edilen bilgi ve belgeler eklenir. Başvurunun incelenmesi aşamasında veya müzakere sürecinde, Genel Müdürlükçe her türlü ilave bilgi ve belge talep edilebilir. Bilgi veya belgenin herhangi bir nedenle sunulmaması durumunda başvuru reddedilir.
Tam ve eksiksiz olduğu değerlendirilen geçerli başvurular, Genel Müdürlükçe müzakere edilmek üzere ETSG’ye (Avrupa Komisyonu Ekonomik Tarife Sorunları Grubu) iletilir.
Askıya Alınan/alınması Teklif Edilen Ürünler İçin Yapılacak İtirazlar
Yürürlükteki Askıya Alma Sistemi kapsamında gümrük vergisinden muaf olan bir ürünü veya askıya alınması talep edilen bir ürünü, Türkiye’de imal eden bir üretici, mevcut ya da yeni talep edilen askıya almaya itiraz edebilir. Söz konusu liste, müzakere süreci boyunca güncellenmekte, bu güncellemeler eş zamanlı olarak Bakanlıkça yayımlanan listeye yansıtılmaktadır.
Yeni askıya alma taleplerine ilişkin itirazlar, İthalat Genel Müdürlüğüne İkinci ETSG toplantısından 5 iş günü öncesinde yapılır.
Yürürlükteki askıya alma sistemine tabi ürünlere yapılacak itirazlar ise, yine İthalat Genel Müdürlüğüne Birinci ETSG toplantısından 5 iş günü öncesinde yapılır.
01/01/2026 Dönemi İtiraz Tarihleri
01/07/2026 Dönemi İtiraz Tarihleri
