GÜMRÜK MEVZUATI VE İHRACAT BEDELLERİNİN YURDA GETİRİLMESİNE İLİŞKİN MEVZUAT KAPSAMINDA MÜCBİR SEBEP HALLERİ

Mücbir sebep halleri Nelerdir?

Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanuna ilişkin 2018-32/48 sayılı Tebliğ'in 9 uncu maddesinde mücbir sebep halleri aşağıdaki şekilde sayılmıştır.

a) İthalatçı veya ihracatçı firmanın infisahı, iflası, konkordato ilan etmesi veya faaliyetlerini daimi olarak tatil etmesi, firma hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmesi, şahıs firmalarında firma sahibinin ölümü,

b) Grev, lokavt ve avarya hali,

c) İhracatçı veya ithalatçı memleket resmi makamlarının karar ve işlemleri ya da muhabir bankaların muameleleri dolayısıyla hesapların kapatılmasının imkânsız hale gelmesi,

ç) Tabii afet, harp ve abluka hali,

d) Malların kaybı, hasara uğraması veya imha edilmesi,

e) İhtilaf nedeniyle dava açılması veya tahkime başvurulması,

Mücbir sebep hallerinin tevsiki;

Mücbir Sebep Hallerinin Tevsiki Nasıl Yapılır?

Mücbir sebep halleri ile ilgili olarak yurtdışından temin edilecek belgelerin dış temsilciliklerimizce veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdik Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre onaylanmış olması gerekir.

Mücbir Sebep Varlığı Halinde Nasıl İşlem Tesis Edilir?

Süresi içinde kapatılmayan ihracat hesapları aracı bankalarca 5 iş günü içinde muamelenin safhalarını belirtecek şekilde yazılı olarak ilgili Vergi Dairesi Başkanlığına veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edilir.

 İlgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce, ihbarı müteakip 10 iş günü içinde ilgililere hesapların kapatılmasını teminen 90 gün süreli ihtarname gönderilir. Bu süre içinde hesapların kapatılması veya mücbir sebep hallerinin ya da haklı durumun belgelenmesi gereklidir.

 İlgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce, ihbarı müteakip 10 iş günü içinde ilgililere hesapların kapatılmasını teminen 90 gün süreli ihtarname gönderilir. Bu süre içinde hesapların kapatılması veya mücbir sebep hallerinin ya da haklı durumun belgelenmesi gereklidir.

Mücbir sebeplerin varlığı halinde, mücbir sebebin devamı müddetince altışar aylık dönemler itibarıyla ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce ek süre verilir.

Harp ve Abluka Halinde Mücbir Sebep Nasıl Belgelendirilecektir?

Harp ve abluka halinin tevsiki için herhangi bir resmi makamdan veya ilgili ülkeden belgelendirme koşulu aranmamaktadır. Esasen gerekte bulunmamaktadır. Bu noktada, diğer benzer durumlara baktığımızda kamu idaresinin ihracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunluluğunu kaldırdığı uygulamalar mevcuttur. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı akabinde kamu idaresinin bu konu özelinde yakın zamanda bir düzenleme yapması muhtemel olduğu değerlendirilmektedir.

·        Gümrük Mevzuatı Kapsamında Mücbir Sebep Halleri

Gümrük mevzuatında mücbir sebep halleri Gümrük Yönetmeliği’nin “Süre ve Süre Uzatımı” maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddede Gümrük Kanununda belirtilen sürelerin aksine bir hüküm bulunmadıkça uzatılamayacağı veya ertelenemeyeceği belirtilmiştir.

 Ancak, mücbir sebep ve beklenmeyen hallerden herhangi birinin bulunması halinde bu sebep ortadan kalkıncaya kadar bu sürelerin işlemeyeceği belirtilmiştir.

Yine ilgili maddede; Süresi dışında yapılan müracaatlarda, mücbir sebep ve beklenmeyen hallerin süresi içerisinde meydana geldiğini kanıtlayan belge ibrazı halinde ilgili gümrük idaresince mücbir sebep ve beklenmeyen hallere ilişkin olarak ibraz edilen belgelere göre ek süre verileceği belirtilmiştir.

 Mücbir sebep ve beklenmeyen haller

a) Doğal afetler (yangın, yer sarsıntısı, su basması, don, fırtına, kasırga v.b.)

b) Kanuni grev ve lokavtlar,

c) Genel salgın hastalık,

ç) Kısmi veya genel seferberlik ilanı,

d) Devletçe konulan yasaklar, abluka veya savaş hali, terör,

e) Ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk,

f) Yükümlü firmanın iflası veya şahıs firmalarında firma sahibinin ölümü,

g) Yükümlü firmanın faaliyetinin kamu otoritelerince durdurulması,

ğ) Yükümlünün iradesi dışında meydana gelen ve müdahalesiyle önlenemeyecek diğer durumlar.

Söz konusu mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, mücbir sebep halleri olması halinde gümrük idaresi de söz konusu durumları dikkate alarak Kanun ile belirlenmiş sürelere ilave süreler verebilmektedir. Bu nokta da yine Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonucunda ortaya çıkan savaş hali dolayısı ile bu savaş halinin devam etmesi halinde gümrük idaresinin Rusya ve Ukrayna bağlantılı gümrük işlemlerinde bu durumu dikkate alacağı ve konuyla alakalı yakın bir zamanda düzenleme yapacağı değerlendirilmektedir.

Aysuda Köksal

Ege Bölge Müdürü/İş Geliştirme Koordinatörü