GÜMRÜK KANUNU’NDA VERGİ KAYBINA NEDEN OLAN KABAHATLER VE CEZALAR

Gümrük vergi kaybına neden olan kabahatlere ilişkin olarak, Kabahat kelimesinin sözlükte anlamı, uygunsuz hareket, çirkin, yakışıksız davranış, suç, kusur, töhmet olarak belirtilmektedir. Esasen Kabahat olarak kanunda nitelendirilen fiiller bünyesinde bir haksızlık unsuru taşımaktadır. Haksızlık oluşturan fiilin suç ya da kabahat olarak kabul edilmesi izlenen suç politikası ile orantılıdır. 5326 sayılı Kabahatler Kanunu kapsamında işlenecek kabahatlerin “kasıt” unsuru aranmasının zorunlu olmadığı kanunda belirtilmiştir. Ancak Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda yer alan kabahatlerin ise ancak kasten işlenebileceği hükme bağlanmıştır.

Gümrük nezdinde kabahatler, gümrük idarelerine verilen beyannamelerde farklılıklar ve noksanlar bulunması halinde usul hükümlerine uymama ve vergi kaybına neden olma şeklindeki fiillerdir. Bu fiillere sebebiyet verilmesi halinde Gümrük Kanunu’nda öngörülen parasal nitelikteki cezalara gümrük para cezaları denir. Bu fiiller nedeniyle kişilere parasal yaptırımlar öngörülmektedir. Ancak bu para cezası, ceza hukuku anlamında adli para cezası değil idari para cezasıdır. Dolayısıyla, gümrük idaresinin, idari yaptırımları uygularken, sorumluları doğru bir şekilde tespit etmesi oldukça önemlidir. Gümrük kabahat cezalarına uygulanan yaptırımla amaçlanan kişinin uyarılması ve kamu zararının zararı işleyenler tarafından karşılanmasıdır.

Gümrük Kanunu’nda vergi kaybına neden olan kabahatler aşağıdaki fiiller olarak hükme bağlanmıştır.

1.Beyanın Yapılan Kontrol Sonucunda Farklı ve Kıymetin Düşük Beyan Edildiğinin Tespiti,

Gümrük Kanunu’nun “Vergi Kaybına Neden Olan İşlemlere Uygulanacak Cezalar” başlıklı 234 maddesinin 1. bendine göre;

Serbest dolaşıma giriş rejimi veya kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyaya ilişkin olarak, yapılan beyan ile muayene ve denetleme veya teslimden sonra kontrol sonucunda;

a) 15 inci maddede belirtilen Gümrük Tarifesini oluşturan unsurlarda veya vergilendirmeye esas olan sayı, baş, ağırlık gibi ölçülerinde aykırılık görüldüğü ve beyana göre hesaplanan ithalat vergileri ile muayene sonuçlarına göre alınması gereken ithalat vergileri arasındaki fark %5’i aştığı takdirde, ithalat vergilerinden ayrı olarak bu farkın üç katı para cezası alınır.

b) Kıymeti üzerinden ithalat vergilerine tabi eşyanın beyan edilen kıymeti, 23 ila 31 inci maddelerde yer alan hükümler çerçevesinde belirlenen kıymete göre noksan bulunduğu takdirde, bu noksanlığa ait ithalat vergilerinden başka vergi farkının üç katı para cezası alınır.

c) Satış birimine göre miktar itibarıyla %5’i geçmeyen bir fark ile maddi hesap hatasından doğan noksan kıymet beyanlarında, bu farklara ait ithalat vergilerinden başka vergi farkının yarısı tutarında para cezası alınır.

Dahilde işleme rejimi, gümrük kontrolü altında işleme rejimi ve tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimi hükümlerine tabi eşyanın, tarifesinin unsurlarında veya vergilendirmeye esas, sayı, baş, ağırlık gibi ölçülerindeki aykırılığın fark vergi alınması gereken vergileri %5 aşmışsa ithalat vergilerinden ayrı olarak farkın bir buçuk katı kadar ya da kıymetleri dikkate alındığında ithalat vergilerinden ayrı olarak farkın bir buçuk katı, satış birimine göre miktar itibarıyla %5’i geçmeyen fark ile maddi hesap hatalarından kaynaklanan noksan kıymet beyanlarında ithalat vergisinden ayrı olarak vergi farkının dörtte bir katı kadar ceza alınır.(Gümrük Kanunu m. 234/2).

Yukarıdaki aykırılıkların gümrük idaresince tespit edilmesinden önce beyan sahibince bildirilmesi durumunda söz konusu cezalar yüzde on nispetinde uygulanır”.(Gümrük Kanunu m. 234/3)

4458 sayılı Gümrük Kanunu madde 235/1-a bendine göre “Serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulan eşyaya ilişkin olarak, yapılan beyan ile muayene ve denetleme veya teslimden sonra kontrol sonucunda, eşyanın genel düzenleyici idari işlemlere göre ithalinin yasak olduğunun tespiti halinde varsa eşyanın fark gümrük vergilerinin alınmasının yanı sıra, gümrüklenmiş değerinin dört katı idari para cezası verilir.” Hükmünü amirdir.

3. Antrepo Beyanındaki Eşyaların Değiştirilmesi ve Eşyanın Fazla, Noksan veya Farklı Çıkması

Gümrük Kanunu madde 236 uyarınca; “eşyanın gümrük antrepo rejimine tabi tutulmasına ilişkin beyanının kontrolü veya muayenesi neticesinde antrepo beyannamesinde beyan edilenden belirgin bir şekilde farklı cinste eşya olduğunun tahlil, teknik inceleme ve araştırmaya gerek olmaksızın tespiti hâlinde, farklı çıkan eşyanın gümrük vergileri toplamının beyan edilen eşyanın gümrük vergileri toplamından fazla olması durumunda farklı çıkan eşyaya ilişkin gümrük vergilerinin iki katı; farklı çıkan eşyanın beyan edilen eşyadan farklı şekilde, ithalinin lisansa, şarta, izne, kısıntıya veya belli kuruluşların vereceği uygunluk veya yeterlilik belgesine tabi olması durumunda farklı çıkan eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı idari para cezası verilir”. şeklinde belirtilmiştir.

4. Eşyanın verilen Özet Beyana Göre Eksik veya Fazla Olduğunun Tespiti

Gümrük Kanunu 237/1 maddesinde; “… özet beyan veya özet beyan olarak kullanılan ticari veya resmi belgelerdeki kayıtlı miktara göre noksan çıkan kapların mahrecinden yüklenmemiş veya yanlışlıkla başka yere çıkartılmış veya kaza ve avarya sonucunda yok olmuş veya çalınmış bulunduğu gümrük idaresince belirlenecek süre içinde kanıtlanamadığı takdirde bu noksan kaplara ait eşyadan tarife pozisyonuna veya tarife pozisyonu tespit edilemiyor ise cinsine ve türüne göre tarifede dâhil olduğu faslın en yüksek vergiye tabi pozisyonuna göre hesaplanacak gümrük vergileri kadar para cezası alınır”.

5. Gümrük Kontrolü Altında İşleme, Dahilde İşleme Rejimi Hükümlerinin İhlalinin Tespiti

Dış Ticaret işlemleri yapan yükümlülere vergiler yönünden büyük katkılar sağladığı kadar büyük müeyyidelere tabi olması nedeniyle Gümrük Kanunu’nun 238 inci maddesine göre belirli durumlar haricinde dahilde işleme rejimine ilişkin hükümlerin ihlali halinde yükümlülere eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı tutarında idari para cezası verilebilmektedir.

Ayrıntılı olarak kanun maddeleri lafzında yer verdiğimiz açıklamalardan görüleceği üzere; Kabahatlar 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenen idari para cezaları ve 5326 sayılı Kanunun yukarıda belirtilen hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, karşılığında idari para cezası öngörülen fiiller kabahat olarak değerlendirilecek ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanacaktır.

Yerleşik Hukukun genel prensibi gereği, Kanunda hüküm bulunan haller saklı kalmak kaydıyla Kabahate teşebbüs cezalandırılmaz ancak Usulsüzlüklere ilişkin cezalar başlıklı Gümrük Kanunun 239 maddesinde; teşebbüs edilmesi halinde de para cezası uygulanacağı hükmü açıkça belirtilmiş olduğundan bu fiillere teşebbüs edilmesi halinde de idari para cezası uygulanacaktır.