GÜMRÜK İDARELERİNDE BELGE SAKLAMA SÜRELERİNE UYULMAMASININ YAPTIRIMLARI
4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 13. Maddesi uyarınca belge ve bilgiler 5 yıl süre ile ilgili kişilerce saklanmak zorundadır.
“İlgili kişiler, 11 inci maddede belirtilen belge ve bilgileri gümrük kontrolü amacıyla beş yıl süre ile saklamak zorundadırlar.
Belge saklama süresi;
a) (b) bendinde öngörülen haller dışında, serbest dolaşıma girmek veya ihraç edilmek üzere beyan edilen eşya ile ilgili olarak, serbest dolaşıma giriş veya ihracat beyanlarına ilişkin belgelerin tescil edildiği yılın;
b) Nihai kullanımları nedeniyle indirimli veya sıfır ithalat vergisi ile Türkiye'de serbest dolaşıma giren eşya için, gümrük gözetimine tabi olmalarının sona erdiği yılın;
c) Başka bir gümrük rejimine tabi tutulan eşya için, söz konusu gümrük rejiminin sona erdiği yılın;
d) Serbest bölgeye konulan eşya için, buralardan çıktıkları yılın;
Sonundan itibaren işlemeye başlar.”
Şeklinde belirtilmiştir.
Antrepo rejimine göre belge saklama süreleri 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 13/c bendine göre; Gümrük rejiminin sona erdiği yılın sonundan itibaren işlemeye başlayacağı ve idareye ilgili evrak sunulamadığında antrepo beyannamesi açık görüneceğinden rejimin sonlanmadığı kabul edilerek belgelerin saklanması gerektiği özellikle belirtilmektedir.
Böyle bir durum meydana geldiğinde, idarenin iki farklı ceza uygulaması söz konusu olabilmektedir.
Gümrük Beyannamesi, Gümrük Yönetmeliği’nin 174/4 maddesine göre, BİLGE sisteminde kayıtlı beyanname idarece tüm işlemlere esas tutulacak asıl beyanname olduğu belirtilmiştir. 2019 yılı itibariyle Kağıtsız gümrük projesi kapsamında elektronik ortamda tescil edilecek ihracat ve serbest dolaşıma giriş beyannamelerinden e-ihracat ve e-ithalat beyannameleri uygulanmaya başlamıştır.
Gümrük Kanunu’nun 241/6-d bendi uyarınca;
“11 inci madde hükmüne göre yazılı olarak talep edilen bilgi ve belgeler ile 13 üncü madde hükmü uyarınca beş yıl süreyle saklanması gereken belgelerin gümrük kontrolü sırasında ibraz edilmemesi.” halinde usulsüzlük cezasının 8 kat uygulanacağı belirtilmiştir.
Ayrıca belgelere ulaşılamadığında antrepo beyannamesi açık göründüğünden belge sunularak ispat edilememesi halinde antrepodan izinsiz eşya çıkarılmış olduğu kabul edilerek Gümrük Kanunu’nun 236/1 maddesi çerçevesinde eşyanın gümrüklenmiş değerinin 2 katı para cezası ile karşı karşıya kalınması ihtimali söz konusu olabilecektir. Ancak idare salt belge sunulamadığı gerekçesiyle yükümlülere bu denli ağır müeyyidelere sebebiyet veren cezalar uygulaması doğru değildir. İdare kendi kayıtlarından güncel tarama yaparak oluşturduğu BİLGE sistemi üzerinden herhangi bir uyuşmazlık halinde bu bilgi, belge ve kayıtları ağır cezai müeyyide uygulaması yerine BİLGE sistemi üzerinden güncel tarama yapılarak yükümlü lehine kullanması daha doğru olacaktır.
Günümüz gelişen teknoloji ile birlikte, Kağıtsız Gümrük İdaresi Projesi kapsamında kağıtsız beyanname sistemine geçen gümrük idarelerinde BİLGE sistemi üzerinden elektronik ortamda düzenlenen beyanname, eki bilgi ve belgeler e-imza ile imzalanarak sistem üzerine kaydedilmektedir. Bu kapsamda evrakların sistemde arşiv edilerek elektronik olarak saklanması ilgililerin de yükümlülükleri açısından büyük kolaylık sağlamaktadır.
