GIDA İLE TEMAS ETMEYECEĞİ BEYAN EDİLEREK İTHAL EDİLEN ÜRÜNLERE İLİŞKİN NE DEĞİŞTİ? SORUMLULUK KİMDE?
Gıda ile temas eden maddelere ilişkin düzenlemeler 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa dayanılarak yapılmıştır. Gıda ile doğrudan ya da dolaylı olarak temas eden veya temas etmesi beklenen madde ve malzemelerin; insan sağlığının yüksek seviyede korunmasının sağlanması ve tüketici çıkarının korunması da dikkate alınarak, üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamalarındaki özellikleri ise söz konusu Kanuna dayanılarak 05.04.2018 tarihli ve 30382 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Bu Yönetmelik; aktif ve akıllı madde ve malzemeler de dâhil olmak üzere son hali ile;
a) Gıda ile temas etmesi amaçlanan,
b) Gıda ile temas etmekte olan ve bu amaç için üretilmiş,
c) Gıda ile temas etmesi muhtemel olan ya da normal veya öngörülen kullanım koşullarında bileşenlerinin gıdaya geçmesi beklenen madde ve malzemeleri kapsamaktadır. Söz konusu Yönetmelik ile, gıda ile temas eden maddeye izin alınması, etiketleme, uygunluk beyanı, izlenebilirlik hususları düzenlenmiştir.
2024/5 sayılı Tarım ve Orman Bakanlığının Kontrolüne Tabi Ürünlerin İthalat Denetimi Tebliğinin 31.12.2023 tarihli ve 32416 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanması ile birlikte Gıda ile temas etmediğini beyan edilerek ithal edilen ürünlerin uygun kullanım ve teslimin yapılmasına ilişkin Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri Raporu aranması koşulunun getirilmesi ile birlikte gıda ile temas konusundaki yasal düzenlemeler yeni yapılmış gibi bir algı oluşmuştur.
Diğer taraftan, gıda ile temas edecek ürünlere ilişkin yasal düzenlemeler yukarıda sayılan Kanun ve Yönetmelik hükümleri çerçevesinde belirlenmiş olup yeni bir uygulama değildir. Zira 2024/5 sayılı tebliğ geçen yıl da 2023/5 sayılı Ürün Güvenliği Tebliğ olarak yürürlükteydi.
Yapılan yeni düzenleme Gıda ile temas etmeyeceği beyan edilerek ithal edilen ürünlerin gıda ile temas eden bir ürün üretiminde kullanılıp kullanılmadığının veya gıda veya gıda ile temas edecek firmalara tesliminin yapılıp yapılmadığının tespitine yöneliktir. Dolayısıyla ithalatçı firmaların sorumluluklarında bir değişiklik olmamıştır. Zira yeni düzenleme ile amaç ithalatçıların sorumluluklarını yerine getirip getirmediklerinin takibidir.
YGM raporu zorunluluğundan önce de kontroller iç piyasada Tarım ve Orman Bakanlığınca yapılmaktaydı. Ancak şüphesiz ki tüm piyasaya dağıtılan ürünlerin takibi oldukça zor olduğundan en kolay kontol yöntemi ülkeye girişten itibaren eşyanın takibin yapılmasıdır. YGM raporu zorunluluğuna ilişkin Tebliğ düzenlemesi akabinde gıda ile temas etmeyeceği beyan edilerek ithal edilen ürünlere ilişkin en çok sorulan sorulardan birisi “SORUMLULUK KİMDE?” sorusudur. Zira ithalatçı firma gıda ile temas etmeyeceğini taahhüt ederek ithal etmekte, akabinde bu ürünleri işlemek suretiyle veya doğrudan satışa konu edebilmektedir. Haliyle ithalatçı firmalar gıda ile temas etmeyeceği yönünde müşterisini bilgilendirse de, müşteri tarafından alınan ürünün gıda ile temas eden ürün üretiminde kullanması halinde ithalatçı firmanın bu durumdan bilgisi olmayabilecektir.
2024/5 sayılı Tebliğ’de söz konusu ürün güvenliği tebliğine göre ithalatçı sabit referans numarası beyan ederek ithal ettiği ve serbest dolaşıma giriş sonrası devrettiği ürünlerin alıcısı tarafından uygun kullanıma sevk edilmesinden sorumludur. Diğer taraftan 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu uyarınca da Gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme ve yem ile ilgili faaliyet gösteren işletmeciler, kendi faaliyet alanının her aşamasında bu Kanunda belirtilen şartları sağlamak ve bunu doğrulamakla yükümlüdür.
Gıda işletmecisi ürettiği, işlediği, ithal ettiği, satışını veya dağıtımını yaptığı bir ürününün, gıda ve yem güvenilirliği şartlarına uymadığını değerlendirmesi veya buna ilişkin makul gerekçelerinin olması durumunda, söz konusu ürünü kendi kontrolünden çıktığı aşamadan başlamak üzere, toplanması için gerekli işlemleri derhal başlatmak ve konu ile ilgili Bakanlığı bilgilendirmek zorundadır.
Görüleceği üzere, ithalatçının, üreticinin, teslim alan firmanın her aşamada sorumlulukları mevcuttur 2024/5 sayılı Tebliğ uyarınca da ithalatçı doğrudan ve dolaylı üretim ile sattığı ürünleri takiple yükümlüdür.
