GEÇİCİ İTHALATTA İSRAİL MENŞELİ EŞYA SORUNU

Bilindiği üzere; Ticaret Bakanlığı 9 Nisan 2024 tarihinde yapmış olduğu duyuru ile paylaştığı 54 ürün grubunun (daha çok inşaat, lojistik ve savunma sanayiinde kullanılabilecek alüminyum, çelik, çimento, kablo, kimyasal maddeler vs. ) İsrail’e ihracatını kısıtlamış, devamında da 2 Mayıs 20024 tarihinde yaptığı duyuru ile İsrail'le ilgili ihracat ve ithalat işlemlerinin tüm ürünleri kapsayacak şekilde durdurulduğunu ilan etmiştir.

Öncesinde herhangi bir bildirim yapılmadığından ve/veya yoldaki eşyalar için ek süre verilmediğinden, beyannamede (antrepo beyannamesi dahil) ticaret yapılan ülke/gönderici ülke/varış ülkesi/menşe ülkesi İsrail olarak kayıtlı tüm ithalat-ihracat işlemlerine ilişkin olarak BİLGE sistemi üzerinde tescil alınamamış ve söz konusu beyannameler konusu eşyaların çoğunluğu ya gümrüğe terk edilmek ya da tasfiyeye tabi tutulmak zorunda kalınmıştır. Bu duruma ilişkin olarak çeşitli sivil toplum kuruluşlarınca ya da firmalarca Ticaret Bakanlığına dilekçeler verilmiş ancak adı geçen Bakanlıktan bugüne kadar somut ve olumlu bir dönüş alınamamıştır.

Farklı bir mağduriyet de geçici ithalat rejiminde yaşanmaktadır. Şöyle ki; 9 Nisan 2024 tarihinden önce ilgili gümrük müdürlüğüne başvurularak alınan geçici ithalat izni kapsamında 5300 rejim kodu ile tescilli beyannameler konusu İsrail menşeli eşyaların ihracına BİLGE sistemi tarafından izin verilmemektedir. Dolayısıyla firmalar geçici ithalini yapmış oldukları eşyaları süresi içerisinde ihraç etmek istemekte, ancak sistem buna izin vermememktedir.

Süresi içerisinde ihracatı gerçekleştirilemeyen eşyalara ilişkin olarak Gümrük mevzuatı kapsamında öngörülen cezalara bakacak olursak;

Gümrük Kanununun 241-3/l maddesi kapsamında; “Geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşyanın verilen sürenin bitimini takiben bir ay içerisinde yeniden ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması” hükmüne göre iki katı usulsüz cezasının,

241-4/g maddesi kapsamında; “Geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşyanın verilen sürenin bitimini takiben iki ayı aşmayan sürede yeniden ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması” hükmüne göre dört katı usulsüz cezasının;

238-1/d maddesi kapsamında; “(b) bendinde belirtilen taşıtlar hariç olmak üzere, geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın süresi içerisinde gümrükçe onaylanmış başka bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması durumunda gümrük vergileri ile rejime ilişkin beyannamenin tescil tarihinden tespitin yapıldığı tarihe kadar geçen süre için 6183 sayılı Kanuna göre tespit edilen gecikme zammı oranında faizin toplamı kadar idari para cezası verilir.” Hükmüne göre de madde metninde geçen cezanın,

Hüküm altına alındığı görülmektedir.

Diğer bir mağduriyet de, kısmi muafiyet kapsamında ithal edilen ancak sistem tarafından izin verilmemesi nedeniyle süresi içerisinde ihraç edilemeyen her ay için %3 oranında gümrük vergisi ödenmek zorunda kalınmasıdır.

Böylelikle; Ticaret Bakanlığınca yapılan duyurular kapsamında menşei veya ticaret yapılan ülke İsrail olarak kayıtlı diye BİLGE sistemince ihracat veya antrepo rejimi için tesciline izin verilmeyen beyannameler için bir de gümrük mevzuatı kapsamında cezai müeyyide ile karşılaşılacak olunması, oluşacak mağduriyeti izahı zor bir duruma getirecektir. Söz konusu mağduriyetin engellenmesi adına, bu konuya özel olarak herhangi bir cezai müeyyide ile karşılaşılmaksızın geçici ithalat rejiminin nasıl sonlandırılacağına ilişkin Bakanlıkça bir idari tasarrufun ivedilikle gerçekleştirilmesi yerinde olacaktır.