Fazla Ödenen TEV Geri Alınabilir mi?

Türkiye'nin taraf olduğu anlaşma hükümlerine göre dahilde işleme rejimi altında elde edilen Türk menşeli eşyanın anlaşmalara taraf ülkelere ithalinde, tercihli tarife uygulamasından yararlanmasının, bunların bünyelerine giren serbest dolaşımda olmayan eşyanın ithalat vergilerinin ödenmesi ve buna ilişkin belgelerin onaylanması koşuluna bağlı olması halinde, ithalata ilişkin bir gümrük yükümlülüğü doğmaktadır.  Bu kapsamda alınan vergiye “Telafi edici vergi” denilmektedir. Telafi edici vergi esasen ithalat vergisi olmakla birlikte ihraç edilen ülkeye göre ödenmesi söz konusu olduğundan ihracat beyannamesinin tescili esnasında ödenmektedir. Telafi edici verginin ihracat esnasında ödenen ithalat vergisi olması dolayısıyla, fazla ödenen telafi edici vergiye ilişkin geri vermenin hangi beyanname tarihi dikkate alınarak talep edilebileceğine ilişkin mevzuatta netlik bulunmaması uygulamamada da farklılıklara yol açmıştır. Konula alakalı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nce yayımlanan 10.06.2024 tarihli ve 97568148 sayılı yazıda detaylı açıklamalara yer verilmiştir.

2005/8391 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Kararının 17 inci maddesi "Dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında ödenmemesi gerektiği halde ödenmiş olduğu belirlenen vergi, ilgili firmanın talebi üzerine 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu hükümleri çerçevesinde nakden geri verilir."

2006/12 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Tebliğinin 34/2 nci maddesi "Belge/izin kapsamında fazla yatırıldığı tespit edilen verginin geri verilmesi için, bu verginin tebliği tarihinden itibaren 3 (üç) yıl içerisinde tevsik edici bilgi ve belgelerle birlikte ilgili gümrük idaresine müracaat edilmesi gerekir."

Telafi edici vergi (TEV) uygulaması başlıklı 2008/2 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Hakkında Genelgenin 15 inci maddesi de "...Bu çerçevede; İhracat 2006/12 sayılı Tebliğ'in 34 üncü maddesi çerçevesinde ödenmemesi gerektiği halde ödendiği anlaşılan TEV'in iadesine ilişkin olarak, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 211 inci maddesinde öngörülen 3 (üç) yıllık süre içerisinde ilgili gümrük idaresine müracaat edilmesi gerekmektedir." hükmünü amirdir.

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 211 inci maddesinin ikinci fıkrasında ise kanunen ödenmemeleri gereken gümrük vergilerinin, söz konusu vergilerin yükümlüye tebliğ edilmesi ve ilgilinin üç yıl içinde gümrük idaresine müracaatı üzerine geri verileceği veya kaldırılacağı hüküm altına alınmıştır. 1

Gümrük Kanunu’nun 61 inci maddesinin 3 üncü fıkrası "Tescil edilmiş beyanname, ait olduğu eşyanın vergileri ve para cezalarından dolayı taahhüt niteliğinde beyan sahibini bağlar ve gümrük vergileri tahakkukuna esas tutulur.", 197 inci maddesinin 3 üncü fıkrası "Yükümlü tarafından gümrük beyannamesinde gösterilen vergi tutarı ile gümrük idaresince hesaplanan vergi tutarının eşit olması halinde, gümrük idarelerinin eşyayı teslim etmesi, gümrük vergilerinin yükümlüye tebliği yerine geçer."

4458 sayılı 2 seri no.lu Gümrük Genel Tebliği (Tahsilat İşlemleri)'nin "Geri verme veya kaldırmanın kapsamı" başlıklı 30'uncu maddesi "(1) Kanunen ödenmemeleri veya tahakkuk ettirilmemeleri gereken gümrük vergileri, söz konusu vergilerin yükümlüye tebliği ve ilgilinin bu tebliği izleyen üç yıl içinde gümrük idaresine Gümrük Yönetmeliğinin ek-78'inde yer alan form ile müracaatı üzerine geri verilir veya kaldırılır."

İlgili mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, TEV'in 4458 Gümrük Kanunu’nun 211 inci maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca geri verilmesinde 3 yıllık zamanaşımı süresinin hangi tarih itibarıyla başlatılacağı hususuna ilişkin olarak fazla ödenen TEV'in geri verilmesi noktasında mevzuatta netlik bulunmamaktadır. Bu nedenle de tebliğ tarihine ilişkin gümrük idarelerinde yeknesak bir uygulama da bulunmamaktaydı. Bazı gümrük idarelerince ithalat beyannamesinin tescil tarihi esas alınmakta, bazı gümrük idarelerince de ihracat beyannamesinin tescil tarihi esas alınmaktaydı.

Gümrükler Genel Müdürlüğü’nce yayımlanan 10.06.2024 tarihli ve 97568148 sayılı yazıda; gümrük idarelerinde uygulamada birlikteliğin sağlanmasını teminen, kanunen ödenmemesi gereken (fazla ödenen) TEV'in geri verilebilmesi için ihracat beyannamesinin tescil tarihinden itibaren 3 yıl içerisinde ilgili gümrük idaresine müracaat edilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Diğer taraftan, TEV’in fazla veya eksik ödendiği genel itibariyle dahilde işleme izin belgesi kapatması esnasında İdarece de tespit edilebilmektedir. Dahilde işleme izin belgesinin kapatması ise İdaredeki gecikmelerden kaynaklı oldukça uzun sürebilmektedir. Bu durumda ihracat beyanname tescilinden itibaren 3 yıllık süre geçmiş olduğundan ihracatçılar mağduriyet yaşayabilmektedir. Bu noktada, Dahilde işleme izin belgelerinin kapatma aşamasında İdarece tespit edilen fazla ödemelere ilişkin olarakta ek bir düzenleme yapılmasının elzem olduğu değerlendirilmektedir.