ELEKTRONİK TİCARET BELGELERİ YASASI, ULUSLARARASI TİCARETTE NELERİ DEĞİŞTİRECEK?
Elektronik Ticaret Belgeleri Yasasını ‘’Electronic Trade Documents Acts ‘’(ETDA) daha önce Almanya, Singapur, Amerika Birleşik Devletleri ve Çin kabul etmişti. Uluslararası ticaretin dijitalleşmesini hızlandıracak olan bu yasayı 5 yıl süren çalışmalar sonucunda İngiltere’de 20 Temmuz 2023 tarihinde kabul etti, yasa 20 Eylül 2023 tarihinde yürürlüğe girecek.
Böylelikle konşimento, poliçe, senet, depo makbuzu ve sigorta gibi belgelerin elektronik olarak işleme alınmasının yasal yolu açılmış oldu. ETDA’nın özü, ilgili kanunda belirtilen elektronik ticaret belgelerinin, kağıt formundaki eş değer ticaret belgeleriyle aynı etkiye sahip olacağıdır.
ETDA’nın “Bir kişi, kanunda belirtilen bir elektronik ticaret belgesine sahip olabilir, bunu ciro edebilir veya elinde bulundurabilir” ve “Elektronik ticaret belgesi, eşdeğer bir kağıt ticari belgeyle aynı etkiye sahiptir” şeklinde iki temel fonksiyonu mevcuttur.
İngiltere bu kanunu hazırlarken, 2017 yılında UNCITRAL (BM Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu) tarafından hazırlanan MLETR- “Devredilebilir Elektronik Kayıtlar Hakkında UNCITRAL Model Kanununu esas almıştır. G7 ülkeleri’de MLTER’e uyumlu çalışmalarını hızlı bir şekilde devam ettirmektedirler.
ETDA, alışılagelen kağıt formundaki ticaret belgelerini yürürlükten kaldırmayıp yalnızca ilgili elektronik ticaret belgesinin, kağıt formundaki ticaret belgesi ile zilyetlik, ciro ve elinde bulundurma bakımından aynı özelliklere sahip olduğu hususunu düzenlemiştir.
Hem MLETR, hem de ETDA’da teknolojik tarafsızlık ilkesi belirlenmiştir. Özetle, kanunda belirlenen/belirlenecek belli bir teknolojik programın veya alt yapının kullanılması zorunlu tutulmamıştır. Bunun yanı sıra, yapılan toplantılarda bu işleyişin Blokchain ve/veya DLT teknolojisi ile gerçekleştirilebileceği sıklıkla dile getirilmektedir.
Bahsi geçen değişikliği tamamlar nitelikte, dünyanın büyük ölçekli konteyner taşımacılığı yapan firmalarının oluşturduğu Digital Container Shipper Association’da (DCSA) 2030 yılında “elektronik konşimento” ya geçmeyi taahhüt etmiştir.
Türkiye’nin de MLETR’i dayanak alarak hukuki ve ticari altyapısal çalışmalara hız vermesi gerektiği düşünülmektedir. Ülkemizin de gecikmeksizin, dünya ticaretinin elektronik belge üzerinden dijitalleşmesinde ve ticaretin başka bir seviyede işlemesine sebep olacak bu yapıda yer alacağını ümit ediyorum.
