DAHİLDE İŞLEME REJİMİ’NDE DÖVİZ KULLANIM ORANI

Dahilde İşleme Rejimi serbest dolaşımda olmayan eşyanın, Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde işleme faaliyetine tabi tutulmak üzere geçici ithal edilmesi ve işleme faaliyeti sonrasında elde edilen işlem görmüş ürünün yeniden ihraç edilmesi esasına dayanan bir gümrük rejimidir. Türkiye Gümrük Bölgesindeki üreticilerin temel ekonomik çıkarları olumsuz etkilenmeyecek şekilde dahilde işleme rejimi kullanımına izin verilir. Bu rejim kapsamında ihracat veya yeniden ihracat için gümrük vergileri ve ticaret politikası önlemleri uygulanmaksızın ithalata izin verilmektedir.

Dahilde işleme rejimi kullanımının ülke ekonomisine katkı sağlaması diğer bir ifadeyle katma değer sağlaması esas olup bu amaçla rejim kullanımına izin verilmesinde yapılacak ithalatlara oranla ihracatların daha fazla olması esastır.

Zira, dahilde işleme rejimi kapsamında yapılacak başvurularda firmalarca kapasite raporları sarfiyat oranlarına göre ithal eşya miktarları ve ithal eşya birim fiyatları beyan edilerek ithal edilecek eşyanın ve ihraç edilecek eşyanın kıymetleri belirlenerek İhracat Genel Müdürlüğü’ne başvuru yapılır. Bu noktada döviz kullanım oranı karşımıza çıkmaktadır.

Döviz kullanım oranı; dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamındaki CIF ithal (yurt içi alımlar hariç) tutarının FOB ihraç tutarına (ikincil işlem görmüş ürünün serbest dolaşıma giriş rejimi hükümlerine göre ithalatının yapılması halinde bu ürünün gümrük kıymeti dahil) olan yüzde oranını ifade etmektedir.

Dahilde işleme rejimi başvurusunda; döviz kullanım oranı belirlenerek, proje bazında dahilde işleme izin belgesi/- dahilde işleme izni verilir veya talep reddedilir.

Döviz kullanım oranı; aşağıdaki durumlarda aranmamaktadır.

• Dahilde işleme izninde,
• Dahilde işleme izin belgesi kapsamındaki bedelsiz ithalatta,
• Dahilde işleme izin belgesi süresi sona erdikten veya ihracat taahhüdü kapatıldıktan sonra geri gelen işlem görmüş ürün için yeni bir dahilde işleme izin belgesi düzenlenmesi halinde yeni belgede,
• Dahilde işleme izin belgesi kapsamındaki yurt içi alımlarda,

Dahilde işleme izin belgesi kapsamında döviz kullanım oranı %80’i geçmemek üzere Bakanlıkça belirlenir. Ancak, ikincil işlem görmüş tarım ürünleri taahhüdü içeren belgelerde bu oran Bakanlıkça azami %100 olarak tespit edilebilir. Bakanlıkça sektörel bazda belirlenen Döviz Kullanım oranları aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Bakanlık uluslararası emtia piyasalarındaki konjonktürel fiyat dalgalanmalarından dolayı azami döviz kullanım oranlarını dönemsel veya sektörel olarak yükseltmeye yetkilidir.

DAHİLDE İŞLEME REJİMİ KAPSAMINDA DÖVİZ KULLANIM ORANLARI TABLOSU

Dahilde işleme rejimi başvurusunda; döviz kullanım oranı belirlenerek, proje bazında dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni verilir veya talep reddedilir.

Dahilde İşleme İzin belgesi kapsamında ithal edilen eşyanın tamamı ihraç edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılmış olsa dahi döviz kullanım oranı Bakanlıkça belirlenen oranı geçmesi halinde, belge/izin sahibi indirimli teminat hakkına sahip firma adına (bu firmanın başka bir firmanın belgesine yan sanayici olarak eklenmesi dahil) düzenlenmiş ve düzenlenecek belgeler/izinler kapsamında, Bakanlıkça uygun görüldüğü tarihten itibaren 6 (altı) ay süreyle indirimli teminat uygulanmaz ve söz konusu firmaların 2 (iki) takvim yılı içerisinde müteakip ihlallerinde teminat oranı, Bakanlıkça uygun görüldüğü tarihten itibaren 6 (altı) aylık süre ile ithalattan doğan vergi tutarının 2 (iki) katına kadar arttırılır.

Ayrıca, indirimli teminat hakkına sahip olmayan firmaların (bu firmaların başka bir firmanın belgesine yan sanayici olarak eklenmesi dahil) her bir ihlalinde teminat oranı, Bakanlıkça uygun görüldüğü tarihten itibaren 6 (altı) aylık süre ile ithalattan doğan vergi tutarının 2 (iki) katına kadar arttırılır.

Dahilde işleme izin belgesi alınırken döviz kullanım oranı taahhüdünde bulunulmaktadır. Dahilde İşleme Rejimi kullanan çok sayıda firmada Döviz kullanım oranı taahhüdünün birebir gerçekleşmemesi nedeniyle kaygılar olduğu gözlemlenmiştir.

Yukarıda da açıklandığı üzere Dahilde işleme izin belgesi başvurusunda döviz kullanım oranı kapasite raporu ve ithal eşyaların gelecek dönemdeki olası birim fiyatlarına istinaden tahmini olarak belirlenmektedir. Diğer taraftan, ithal eşya ve ihraç eşya birim fiyatları ekonomik dalgalanmalar, kur değişiklikleri, emtia fiyatlarındaki değişiklikler nedeniyle dahilde işleme izin belgesi süresi içinde değişebilmektedir.

Dahilde işleme rejimi ceza maddelerinde de ceza tatbik edilmesinde esas alınan gerekçe Bakanlıkça belirlenen döviz kullanım oranının aşılması olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla, bu nokta da ceza uygulanmasında riskli olarak addedilen durum DİİB alımında taahhüt edilen döviz kullanım oranının birebir gerçekleşmemesinden ziyade Bakanlıkça belirlenen orandan daha yüksek bir oranda gerçekleşmesidir.