“CREDİT NOTE” LARA İLİŞKİN GÜMRÜK UYGULAMALARI
“Credit note”, ithal eşyası ile ilgili olarak; fiyat farklılığı veya eşyanın öngörülen evsafta olmaması gibi gerekçelerle yapılan fiyat indirimleri nedeniyle, alıcının satıcıdan alacaklı olduğunu ve alacak tutarını göstermek üzere düzenlenen bir belgedir.
Gümrük Kanunu uyarınca; ithal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın satış bedelidir. Satış bedelinin belirlenmesinde, Türkiye'ye ihraç amacıyla yapılan satışta Gümrük Kanunu uyarınca gerekli düzeltmelerin gerekli düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır.
Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat ise, ithal eşyası için alıcının, satıcıya veya satıcı yararına yaptığı veya yapması gereken ödemelerin toplamıdır. Bu fiyat, ithal eşyasının satış koşulu olarak, alıcının satıcıya veya satıcının bir yükümlülüğünü karşılamak üzere üçüncü bir kişiye yaptığı veya yapacağı tüm ödemeleri kapsar.
Bu çerçevede, ithal edilen eşyaya ilişkin alınan credit note eşyanın gümrük kıymetini düşürücü yönde etkilemektedir. Alınan credit notelara ilişkin gümrük mevzuatı düzenlemeleri ve uygulamalarına aşağıda yer verilmiştir.
- Gümrük beyannamesinin tescil tarihinden önce “credit note” ile yapılan indirimler, ithal eşyasının gümrük kıymetinin belirlenmesinde dikkate alınmaktadır. Diğer bir ifadeyle, ithalattan önce credit note alındıysa bu credit note ithalat beyannamesine eklenebilir ve fatura bedelinden düşülerek gümrük beyannamesinde beyan edilebilir.
- Credit note uygulamasının Gümrük Yönetmeliği çerçevesinde istisnai kıymetle beyana konu edilmesi de mümkündür. Bu kapsamda, credit note alınabileceğine ilişkin sözleşmenin gümrük idaresine sunularak istisnai kıymetle beyan sürecine başlanması halinde ithalattan sonra alınacak credit note’un gümrük idaresine beyan edilerek fazla ödenen vergilerin iadesinin talep edilmesi mümkündür.
Diğer taraftan, credit note ile yapılan düzeltme eşyanın gümrük kıymetini düşürdüğünden geri verme ve kaldırma talebi gerektirmektedir. Ancak uygulamada gümrük kıymetinin düşmesi dolayısıyla yapılan geri verme ve kaldırma talepleri beraberinde eşyanın kıymetinin gümrük idaresi tarafından incelenmesi, ilave bilgi ve belgeler talep edilmesi gibi bir dizi araştırmaya sebep olabildiğinden genellikle firmalar tarafından alnan credit notelar gümrük idaresine beyan edilmemekte ve dolayısıyla geri verme ve kaldırma talep edilmemektedir.
- Halihazırda ikincil gümrük mevzuatı düzenlemeleri çerçevesinde Geri verme ve kaldırma ile istisnai kıymetle beyan hükümleri uygulanabilir olmakla birlikte bu hükümler dışında ithalat işlemlerinin tamamlanmasından sonra sunulan “credit note” belgeleri, ithal eşyasının gümrük kıymetinin tespitinde dikkate alınmamaktadır.
- Credit note alınan durumda ithalatçı firma yurtdışı firmadan alacaklı olmaktadır. Bu alacaklı olan tutar başka bir ithalat işleminde ithalat bedelinin ödemesinde kullanılmak istenildiği durumda bu credit note tutarı gümrük idaresi tarafından peşin ödeme sayılmamaktadır. Oysaki ithalatçı firma tedarikçi firmaya peşinen ödeme yapmıştır ve bu ödemenin esasen başka bir ithalatın ön ödemesi olarak sayılması gerekir. Gümrük idaresince bu yapılan ödemenin peşin ödeme sayılmamasının gerekçesi ise peşin ödemenin Döviz Satım Belgesi, Türk Parası Transfer Belgesi veya ithalat bedelinin döviz tevdiat hesabından ihracatçının yurt dışındaki hesabına ödendiğine dair bankaca verilen bir yazı ile ispat edilememesidir.
Konuyla alakalı Danıştay 7. Dairesi 2021/2501 Karar numaralı emsal niteliğindeki Kararı ile Credit note’un peşin ödeme olarak sayılması gerektiği yönünde karar vermiştir. Bu Danıştay Kararı oldukça olumlu bir gelişme olsa da credit note’un gümrük idaresine beyan edilmesi halinde credit note alınan ithalat beyannamesi kapsamı eşyanın gümrük kıymeti hakkında gümrük daresinin kıymet araştırmasına gitmesini engellemeyecektir.
Bu nedenle alınan credit note’a ilişkin, credit note’un hangi gerekçe ile alındığının somut bilgi ve belgelerle desteklenmesi, gerekçelerin açıkça ortaya konması satıcı ve alıcı, tarih/sayı; ilgili sözleşmenin ve faturanın tarih/sayıları, eşyaya ilişkin bilgiler ve indirimin hangi gerekçelerle yapıldığının belirtilmesi önem arz etmektedir.
