İnternetin yaygınlaşması, geniş bant şebekelerin güçlenmesi ve özellikle son yıllarda mobil cihazların kullanımının artması, alışveriş alışkanlıklarını da değiştiriyor. Her geçen yıl daha fazla insan online alışveriş yapmaya başlıyor. Tahminler 2021’de online alışveriş yapan kişi sayısının 2 milyara, küresel e-ticaret hacminin 5 trilyon dolara ulaştığını gösteriyor.

E-ticaret yaygınlaştıkça, sınır ötesi alışveriş hacmi de yükselmeye başladı. Sınır ötesi e-ticaret farklı gümrük bölgelerinde yer alan tarafların, farklı bölgelerde yer alan ürünlerin satınalma ve ödeme işlemlerinin elektronik ortamda yapıldığı bir dış ticaret işlemi. Firmalar, doğrudan kendi web siteleri üzerinden satış yapabildikleri gibi e-pazaryerleri üzerinden de ürünlerini pazarlayabiliyor. Amazon, Aliexpress, Ebay gibi pazaryerleri bu anlamda, dışa açılmayı hedefleyen şirketleri çok sayıda alıcı ile buluşturan ve sınır ötesi e-ticareti kolaylaştıran aracı görevi görüyor.

Sınır ötesi e-ticaretin alıcılar açısından avantajı daha rekabetçi fiyatlar bulma, yerel pazarda bulunmayan ürünlere erişme, bu ürünleri kredi kartı ya da diğer ödeme araçları ile daha kolay satınalabilme ve iade edebilme olarak sıralanabilir.

Türkiye son yıllarda e-ticaretin hızlı büyüdüğü ülkelerden biri. 2021 yılında Türkiye e-ticaret hacmi Ticaret Bakanlığı verilerine göre 381,5 milyar TL oldu. Bunun 234 milyar TL’sini perakende e-ticaretten oluşturdu.  2021’de e-ticaretin genel ticarete oranı %17,7, GSYH içindeki payı %5,1’e yükseldi.

2021 yılında; yurt içi harcamaların payı yüzde %92 oran ile 349 milyar TL olarak gerçekleşirken, diğer ülkelerin Türkiye’deki e-ticaret sitelerinden yaptığı harcamalar (e-ihracatımız) %4 oran ile 16,4 milyar TL, vatandaşlarımızın yurt dışından yaptığı alımlar (e-ithalatımız) %4 oran ile 16,5 milyar TL oldu.

İhracat ve ithalatın toplam e-ticaret hacmi içindeki payı son derece düşük olmakla birlikte, önümüzdeki yıllarda ortalama yüzde 20 civarında büyümesi beklenen sektörün, sınır ötesi boyutunun da güçlendiğini göreceğiz.

Küresel ölçekte sınır ötesi e-ticarette Çin’in ezici bir liderliği var. Ancak başka ülkeler de bunun ihracat için ne kadar önemli olduğunun farkında. Pek çok hükümet, kendi yerel girişimlerine e-ihracat yapmaları için uygun zemin hazırlama çabası içinde. Bu nedenle büyük olasılıkla hiç ummadığımız kadar yakın bir gelecekte, aynı perakende ticaretin hızlı e-dönüşümü gibi, klasik ihracatında hızla e-ihracata dönüştüğünü görebiliriz.

Böyle bir dönüşümün gerçekleşmesi, sadece üretim ve pazarlama açısından değil, lojistikten depolamaya ve gümrük işlemlerine kadar pek çok alanda da dönüşümü beraberinde getirebilir.

Dr. H. Bader Arslan