Dâhilde İşleme Rejiminde Yapılan Son Değişiklikler

Dahilde İşleme Rejimini en basit ifadeyle; “serbest dolaşımda olmayan eşyanın, Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde işleme faaliyetine tabi tutulmak üzere geçici ithal edilmesi ve işleme faaliyeti sonrasında elde edilen işlem görmüş ürünün yeniden ihraç edilmesi esasına dayanan bir gümrük rejimidir” şeklinde tanımlayabiliriz. İstatistiklerimize baktığımızda dış ticaretimizin neredeyse yarısını bu rejim üzerinden gerçekleştirdiğimizi görmekteyiz. İthalata dayalı büyüme modelini benimseyen ülkemizde söz konusu rejim ve bu rejimin sağladığı teşvikler ve kolaylıklar daha da ön plana çıkıyor.

Bilindiği üzere rejim, “Şartlı muafiyet” ve “geri ödeme” olarak iki sisteme ayrılıyor. Bunlardan ithalat vergilerinin başlangıçta teminata bağlandığı ve ihracatın gerçekleşmesini müteakip teminatın çözüldüğü sistem “şartlı muafiyet”, ithalat vergilerinin ithal anında ödendiği ve ihracatın gerçekleşmesini müteakip söz konusu vergilerin iade edildiği sistem de “geri ödeme” sistemi olarak tanımlanmakta.

Rejim her ne kadar ithalat vergilerinin teminata bağlanması, ticaret politikası önlemlerine tabi olmama gibi teşvikler sunmuş olsa da, kullanılırken çok dikkatli olunmalı. Çünkü rejim ihlalleri halinde Gümrük Kanununu çok ağır para cezaları öngörmekte (gümrüklenmiş değerin iki katı) ve hatta 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücade Kanunu kapsamında adli süreç ile karşı karşıya kalınabilmektedir.

14.09.2022 tarihli 2022/6 sayılı İhracat Tebliği ile Yapılan Değişiklikler

14.09.2022 tarihli Resmi Gazete’de söz konusu değişiklikler yapılmış, akabinde konunun daha iyi anlaşılması ve detaylandırılması adına İhracat Genel Müdürlüğünce 15.09.2022 sayılı 78163793 sayılı dağıtımlı yazı kaleme alınmıştır.

Değişikliklere baktığımızda en önemli değişikliğin “Belge Kapsamında İşlem Görmüş Ürün Bünyesinde Kullanılan İthal Eşyasına İlişkin Hak ve Yükümlülüklerin Devri” başlıklı değişiklik olduğu görülmektedir. Tasarruflu yazıda bu değişikliğin amacının “firmaların dâhilde işleme izin belgesi kapsamında getirdikleri eşyanın yarı mamul olarak ihraç edilmesinden ziyade, yurt içinde işlem görme sürecini artırmak suretiyle katma değerli bir şekilde mamul eşya olarak ihraç edilmesini sağlamak, dolayısıyla ülke ekonomisine ve istihdama sağlanan katkıyı artırmak, devralan belge sahibi firmanın ithalattan ziyade yurt içinden mal tedarikini teşvik etmek” olduğu vurgulanmış, ayrıca söz konusu yeni uygulama ile dâhilde işleme rejiminden faydalanan ve Bakanlıkça belirlenen kriterleri sağlayan firmaların üretimlerini ithal girdiler yerine yurt içinden temin ettikleri mallar ile gerçekleştirmeleri; bu suretle ülkemizde elde edilen katma değerin artırılması ve ithalata bağımlılığın azaltılmasının hedeflendiği belirtilmiştir.

Diğer önemli değişikliklere göz attığımızda; döviz kullanım oranı ve özel şart ihlali yapan belge/izin sahibi indirimli teminat hakkına sahip firmalarca yapılan ihlallerde karşılaşılacak müeyyidelere açıklık getirildiği, önceden ihracat veya önceden ithalat özel şartlarının ihlali durumunda ihlali gerçekleştiren firmaya yönelik müeyyidelerin düzenlendiği, ilaç etken maddeleri bedelsiz ithalat işlemlerinin Dâhilde İşleme İzin Belgesi kapsamında yürütülebilmesine imkân sağlandığı, “genel salgın hastalık” durumunun mücbir sebep ve fevkalade haller kapsamında değerlendirildiği, temsilci vasıtasıyla yapılan ithalatta temsilcinin, beyanname konusu eşyanın ithalatı esnasında alınmayan vergiden, belge/izin sahibi firma ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu hususlarına yer verildiği görülmektedir.

Yukarıda yer verilen değişikliklerin, özellikle de “belgeden belgeye satış” konulu değişikliğin ekonomiye canlılık ve fayda sağlayacağı, ithalata olan bağımlılığımızı bir nebze de olsa azaltacağı çok açık. Ancak bahse konu uygulama, faydalı olduğu kadar suistimale de açık bir uygulama olabilir, bunu zaman gösterecek. Geçmiş dönemlerde görüldü ki bu tür “idarenin takibini zorlaştıracak” uygulamalar, maalesef kötü niyetli ticaret erbabının iştahını kabartmakta. Bu nedenle bu uygulamanın gümrük idaresi tarafından sıkı bir şekilde takibinin yapılması ve belirli periyotlarla denetime tabi tutulması kanaatimizce yerinde olacaktır.