İran, FATF’in Kara Listesine Girdi

TİCARET BAKANLIĞINDAN
İran, FATF’in Kara Listesine Girdi
23
Şubat 2020
İran, hükümetlerarası bir örgüt
olan ve OECD altında oluşturulmuş bulunan Mali Eylem Görev Gücü’nün (FATF) 21
Şubat 2020 tarihinde yaptığı toplantı sonucunda kara listesine alındı.
FATF, düzenli olarak finansal sistemle ilgili öneriler vermekte ve bu öneriler
uluslararası finansal sistemin işleyişinde standart olarak kabul görmektedir.
Ülkelerin FATF'ın tavsiyelerine uyumu, kara para aklama ve terörizmin
finansmanı ile mücadeledeki etkinliği, FATF, Uluslararası Para Fonu ve Dünya
Bankası tarafından değerlendirilmektedir.
FATF’ın amacı, ülkeleri kara para aklama ile mücadele, terörizmin finansmanını
önleme ve kitle imha silahlarının çoğalmasını engellemek için yasal,
düzenleyici ve operasyonel tedbirleri uygulamaya ikna etmektir. FATF tarafından
belirlenen 29 sayılı “Tavsiye Kararı”, ülkelerin kara para aklama ve terörün
finansmanı hakkında bilgi almak ve toplamak için bağımsız bir mali istihbarat
birimi kurmaları ve komisyonun raporunu uluslararası toplumla paylaşmalarını
gerektirmektedir.
Halen 198 ülke, FATF’ın önerilerini tam olarak uygulamak için en üst düzeyde
taahhütte bulunmuştur. FATF tarafından yapılan 29 Haziran 2018 tarihli
bildiride, İran ve Kuzey Kore, uluslararası finansal sistemin işleyişinde risk
taşıyan iki ülke olarak belirlenmiştir. İran, FATF’ın hazırladığı gri listede
yer almakta iken, gerekli yasal düzenlemeleri gerçekleştirmediği gerekçesiyle
kara listeye alınmıştır. Bu durum İran’ın uluslararası bankacılık sisteminden
tamamen izolasyonu anlamına gelmektedir. FATF’ın alacağı önlemler uluslararası
yaptırımlar gibi çalışmakta olup, bu durumun İran’daki ekonomik belirsizliği
daha da artırması beklenmektedir. FATF’ın kara listesine alınmasının İran’ın
Batı ülkelerinin yanı sıra Rusya ve Çin ile ilişkilerini de önemli ölçüde
kısıtlayacağı değerlendirilmektedir.
İran’da yönetimde bulunan reformcu hükumet tarafından ülkeye doğrudan yabancı
yatırımların çekilmesi ve yaptırımlar konusunda AB’nin desteğinin alınabilmesi
için en önemli gündem maddesi, FATF’ın standartlarının kabulüne yönelik
mevzuatın uyumu konusunda çalışmalar olmasına rağmen, özellikle muhafazakar
kesimin tutumundan dolayı gerekli ilerleme sağlanamamıştır. FATF standartlarına
uyum için İran Meclisi’nden geçen yasa tasarılarından ikisi olan “Kara Parayla
Mücadele Yasası” ve “Sınır ötesi Örgütlü Suçlara Karşı BM Sözleşmesine Katılım
Yasası” (Palermo Sözleşmesi olarak da bilinmektedir), Anayasayı Koruma Kurulu
tarafından yasa tasarılarının Anayasaya ve Şeriata uyumlu olmadığı gerekçesiyle
reddedilmiştir. Dini Lider Ayetullah Hamaney Meclis’in çalışmalarına karşı sert
bir tutum takınarak, "habersiz olduğumuz derinliklere imza atmak gerekli
değildir" demiş ve Parlamento’nun, uluslararası bir sözleşmeye katılmak
yerine kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadele etmek için kendi
yasalarını oluşturmasını önermiştir. FATF’in gerektirdiği düzenlemelere genel
olarak İran’ın savunma doktrininde gedik açılacağı dolayısıyla ülkedeki
muhafazakar kesim tarafından karşı çıkılmaktadır.
İran’ın FATF’in kara listesine alınması konusuna ilişkin İranlı yetkililerden
yapılan açıklamada, genel olarak FATF’in ABD’nin yönlendirmesiyle siyasi bir
karar aldığı vurgusu öne çıkmıştır. İran Ticaret, Sanayi ve Madenler Odası Para
ve Piyasalar Komisyonu’ndan bir yetkili ise, FATF’in kara listesine girmenin
İran’ın ihracatını, dış ticaretini ve para transferini önemli ölçüde
etkileyeceğini belirtmiştir. İran’ın en güçlü sektörü ve en önemli ihracat
kalemini oluşturan petrokimya sektörünün ihracatının gelişmiş ülkelere olması
nedeniyle, bu ülkelerin FATF kararı nedeniyle İran’dan petrokimya ithalatını
önemli oranda azaltabileceği değerlendirilmektedir.
Kaynak: Tahran Ticaret Müşavirliği, 23/02/2020
Ticaret Bakanlığı
https://ticaret.gov.tr/blog/ulkelerden-ticari-haberler/iran/iran-fatfin-kara-listesine-girdi